Nazariya va amaliyotda korporativ boshqaruv

Nazorat savollari

1. 
   Soliq munosabatlari qaysi holatda shakllanadi?
   
2. 
   Soliq solish maqsadida yuridik shaxslar deganda nima tushuniladi?
   
3. 
   YUridik shaxslarning byudjetlarga to‘laydigan soliqlari qanday soliqlarga bo‘linadi va ular qanday ta’riflanadi?
   
4. 
   To‘g‘ri soliqlarga qaysi soliq turlari kiradi?
   
5. 
   Egri soliqlar ga qaysi soliq turlari kiradi?
   
6. 
   Soliqqa tortish nuqtai-nazaridan yuridik shaxslarni shartli ravishda qanday guruhlanadi?
   
7. 
   Umumiy tartibda soliq to‘lovchi yuridik shaxslar qaysi soliq turlarini to‘laydi?
   
8. 
   Bank tizimining qanday xuquqiy asoslarga ega?
   
9. 
   Tijorat banklari ustav fondi miqdoriga qanday talablar quyilgan?
   

XIII BOB. KORPORATSIYANING MOLIYAVIY BARQARORLIGI VA AMALIY FAOLLIGI


13.1. Korporatsiyaning moliyaviy barqarorligi
Kompaniya moliyasi – moliyaviy resurslarni shakllanitirish va ulardan foydalanish bilan bog‘liq pulli munosabatlar yigindisidir. Korxonalar moliyasi 3 ta asosiy funksiyani bajaradi:
1.Korxonaning ijtimoiy takror ishlab chiqarish jarayonidagi olingan moliyaviy natijalarini taqsimlash va qayta taqsimlash;
2.Moliyaviy natijalarini taqsimlanishi natijasidagi pul fondlarini shakllanishi va tegishli moliyaviy resurslardan samarali foydalanishini nazorat qilish;
3.Korxonalar moliyaviy xujalik faoliyatini rag‘batlantiruvchi kabi funksiyalarni bajaradi.
Korxonalar moliyaviy resurslarini shakllantirish va foydalanish jarayonida bir nechta moliyaviy institutlar bilan rang-barang moliyaviy munosabatlarda boʻladi. Ularning asosiylari bo‘lib kuyidagilar hisoblanadi:

1. 
   Yalpi daromadni shakllantirish va foydalanish jarayonida, xujalik subyektlari aro moliyaviy munosabatlar, ya’ni xom-ashyo, yokilgi, materiallar, buglovchi asbob uskunalar tayyor maxsulotni realizatsiya kilish, jarimalar tulash va moliyaviy jarima olish hamda ikki yoklama shartnoma va majburiyatlarni bajarishdagi jarayonlar.
   
2. 
   Investitsiyaga muljallangan korxona qimmatli qogʻozlarini muomalaga chikarish va joylashtirish hamda kushma korxonalar tashkil etishda xissali mablaglar orqali ishtirok etish.
   
3. 
   Korxonalar valyuta fondini tashkil etishda va foydalanishda tashki iktisodiy aloka kompaniyalari bilan bulgan moliyaviy munosabatlar.
   
4. 
   Moliya tizimi organlari bilan korxonalar urtasida boʻladigan iktisodiy munosabatlar. Jumladan: nobyudjet fondlarga ajratmalar, respublika va maxalliy byudjetlarga soliklar tulash, korxona agar davlatga tegishli bulsa byudjetdan dotatsiya olish.
   
5. 
   Tijorat banklaridan kiska va uzok muddatli kreditlar olish, ssudalarni kaytarish, kredit uchun foizlar tulash bilan boglik bulgan moliyaviy munosabatlar.
   
6. 
   Bozor iktisodiyoti sharoitida korxonalar moliyasining salmogi yanada kengayadi. Bu xolat korxonalar moliyaviy rejalarini mustakil ishlab chikaruvchi subyekt bulganligi bilan boglikdir.
   

Bozor iqtisodiyoti sharoitida korxonalar moliyasini obyektiv boʻlishiga ta’sir etgan omillar tarkibining asosiylari tovar pul munosabatlarining mavjudligi, xo‘jalik subyektlarining turli xil mulk shakllarida faoliyat ko‘rsatishi, iqtisodiy ragʻbatlantirish va kengaytirilgan ishlab chiqarish moliyaviy ta’minlash maqsadida pul daromadlari hamda jamgʻarmalarini shakllantirishida namoyon bo‘ladi.