Nefrologiya, gemodializ, travmatologiya va ortopediya

3. Anaerob infeksiyaning bir qator belgilarini
Anaerob infeksiyaning tinik bir qator belgilarini ajratish mumkin:
1) anaerob infeksiyaning eng birinchi belgisi yara atrofidagi shish­ning ortib borishi. Qo'l-oyoqqa qo'yilgan ligatura 1—2 soatdan so'ng shishning progressiv kattalashuvi sababli teriga botib kiradi (Melnik­ov belgisi);
2) yarada tiqib boruvchi og'riqning kuchayishi, qaysiki quruq va seroz-gemorragik ajratma bilan farqlanadi.
3) paypaslaganda yara atrofida krepitatsiya (qorni g'ijirlaydi) aniq­
lanadi. Yara chetlariga bosilganda gaz pufakchalari ajraladi;
4) «qaynatilgan go'sht» tusli mushaklaming yaraga chiqishi;
5) yara hidsiz yoki kuchsiz achigan karamni eslatuvchi hid bo'lishi mumkin;
6) jarohatlangan joyning terisi ichida gemorragik suyuqlikli p u ­
fakchalar, yara atrofida qoramtir va yashilsimon dog'lar;
7) yaradorning umumiy ahvoli tez yomonlashadi. Tana harorati ko'tarilishi (37,5—38,5°S) vaqt bo'yicha pulsning bir daqiqada 120 martagacha tezlashishidan ilg'orlab ketadi.
Anaerob infeksiya gumon qilingan yaradorlar ATO yoki gospi- talning alohida xonasiga yotqiziladi. Tashxis bog'lov yechilgandan so'ng aniqlanadi. Rentgenografiya yordamida to'qim alarda gaz borligi va infeksiyaning chuqurlikka teri osti to'qim asida (epifastsial forma) 195 kunlab havo pufakchalarining («ari ini») bo'lishi; archasimon xarak­terdagi ko'rinishi mushaklararo gaz tarqalganining belgisidir.
Oldini olish. Anaerob infeksiyaning oldini olish istalgan yara infeksiyasida o'tkaziladigan chora-tadbirlar bilan bir xildir: yarani bun­dan keyin ifloslanishdan saqlash, qo'l-oyoq immobilizatsiyasi, yara atrofidagi to'qim alarga antibiotiklar yuborish, qon yo'qotish va shok bilan kurashish. Katta mushak qatlamlarining keng jarohatlarida, yara­ning tuproq bilan ko'p ifloslanishlarida, magistral qon tomir va suyak­lar shikastida yaralarga erta jarrohlik ishlovi berish va yara atrofiga antibiotiklar yuborish hal qiluvchi ahamiyatga ega.
Yaradorlar tashxis qo'yilgandan so'ng alohida anaerob xonaga yotqiziladi. Ishlatilgan bog'lov materiallari va yog'och taxtakachlar yoqiladi. Kiyim, xalatlar alohida 2% natriy gidrokarbonat eritmasida ivitiladi va so'ngra 1 soat davomida qaynatiladi. Bunday bemorlarga instrum entlar, bog'lov m ateriallari, xalatlar, q o 'lq o p lar alohida tu tilad i. Bog'lov stoli, kleyonka, taglik lizol eritmasi bilan ishlanadi. Anaerob infeksiyaning birinchi belgilari paydo bo'lishidayoq uni
davolashning asosiy usuli jarrohlik amaliyotidir. Anaerob infeksiya joylashishi, tarqalganligi va xususiyatiga qarab jarrohlikning 3 turi qo'llaniladi:
- shikastlangan qo'I-oyoqda keng « tasmasimon» kesilishlar;
- kesish va zararlangan to'qimalarni kesib tashlash;
- amputatsiya (ekzartikulyatsiya).
Anaerob infeksiyada qo'l-oyoq amputatsiyasiga ko'rsatmalar bo'ladi:
- yashin tezligida anaerob infeksiyada;
- qo'l-oyoq gangrenasida;
- keng va chuqur anaerob jarayon bilan zararlanganda, qachonki tiklanmaydigan to'qim aning radikal bajarilishiga umid bo'lmasa;
- ko'p parchali, ayniqsa bo'g'imdagi o'qli suyak sinishlarida, magistral qon tom ir shikastlari bilan asoratlangan anaerob infeksiya tarqalagan formalarida.
To'qimalar kesilganidan keyin ham anaerob jarayon to'xtam asa
amputatsiyaga ko'rsatma yuzaga keladi. Amputatsiya jgutsiz, aylanma
yoki parchali usulda bajariladi.J arrohlik ishlovidan so'ng yara vodorod perikisi bilan yuviladi, tam pon 10% li natriy xlorid eritmasi bilan shim dirilib, yaraga bosmasdan qo'yib chiqiladi.
Yara atrofiga katta miqdorda antibiotiklar yuboriladi. Qo'l-oyoqqa albatta taxtakach yoki gipsli langeta qo'yiladi. Og'ir intoksikatsiyani yuzaga keltiruvchi bakterial toksinlarni neytrallash maqsadida gangrenaga qarshi polivalentli zardob qo'llaniladi. 50000 antitoksin birlikda antiperfringens, antiedematikus va anti- septikus (jami 150000 AB) aralashtiriladi, 5 marotaba natriy xloridni izotonik eritmasida aralashtirilib, tomchilab vena tomiriga yuboriladi. 196 Mushak ichiga yuborilganda zardob aralashtirilmaydi.
Bakteriologik tekshiruv natijalari olingandan so‘ng faqat aniqlangan mikrobga qarshi zardobni (monovalentli) to anaerob infeksiyaning mahalliy belgilari y o ‘qolgunga qadar yuboriladi. Vena to m iri orqali katta m iqdorda an tib io tik lar yub o rilad i; 40000000—60000000 TB sutkasiga penitsillin, 250000 morfosiklin sutkasiga 3 marta va b. Bir vaqtda kandidozning oldini olish maqsadida 500000 TB sutkasiga 2 marta nistatin buyuriladi. Anaerob infeksiyali
yaradorlar o ‘tkir jarayon va og‘ir holatini yo‘qotmasdan turib tran sport vositalarida ko'chirish mumkin emas. Bu jarayonni qulay kechishida 7—10-kunlarga to 'g 'ri keladi. K o 'p hollarda anaerob infeksiyani belgilarini tugatilganidan keyin yarani yiringlashi yoki chirish infeksiyasi yuzaga kelishi mumkin.
Foydalanilgan adabiyotlar
1. A.A.Akbarov «Gidrologiya, gidromеtriya va oqim hajmini rostlash» fani bo’yichama'ruzalar to’plami, TIQXMII, Toshkеnt, 2003 y. 94b.
2. A.A.Лучшева Практическая гидрометрия. Лелинград. 1972 й.
3. A.Rasulov, F.Hikmatov, D Haytboev. Gidrologiya asoslari. Toshkent Universitet, 2003.326 b.
4. В.В.Болшаков, А.Н.Иванов. Сборник задач по гидрометрии, инженерной гидрологии и регулированию стока, M., 1975 С. 108
5. V.D.Bikov, A.V. Vasilеv Gidromеtriya. Gidromеtеoizdat, 1977 g.
6. G.V.Jеlеznyakov Gidromеtriya. Izd. Kolos, M., 1972 g.