Neft asosida olinadigan smolalardan lak va emal olish jarayonlarining muqobil sharoitlarini

qayta kristallashda qo‟llaniladigan cho‟ktiruvchilar haqida ma‟lumotlar 
Smola nomi 
Erituvchilar 
Cho‘ktiruvchilar 
Tozalash 
1. Mochevina-
furfurol 
2. Melamin-
furfurol 
Izopropil, propil 
bo‘til, furil 
spirtlari 
Propil, izopropil 
bo‘til, furil va etil 
spirtlari 
Tetragidrofuran, 
ksilol, aseton, suv 
Tetragidrofuran, 
benzol, ksilol, 
aseton, suv 
Spirt va aseton 
aralashmasida 
qayta kristallab 
olinadi 
Spirt va aseton 
aralashmasida 
qayta kristallab 
olinadi 
 
2.6. Mochevina furfurol smolasi sintezi 
Reaktiv va asboblar: Mochevina (25 gr), furfurol (55,8 gr) yoki 55,8 
furfurol tutgan eritmasi, natriy gidroksid (1 gr), distillangan suv (10 ml); uch 
og‘izli 250 ml sig‘imli qaytarma sovutgich, qorgich va termometr bilan 
jihozlangan reaksion kolba (1 dona), chinni kosacha (1 dona).
Reaksion kolbaga 25 gr mochevina va 55,8 gr furfurol yoki 55,8 gr furfurol 
tutgan suvli eritmasidan solinib, suv hammomida 60-75
0
C da qizdiriladi. Oradan 
5-10 minut o‘tgach, kolbaga natriy gidroksidning 10% li eritmasidan 10 gr 
qo‘shiladi va 85
0
C da yana 20-25 minut qizdiriladi. Reaksiya tugagach, kolbada 
hosil bo‘lgan qovushqoq, rangsiz va qotadigan polimer - mochevina-furfurol 
smolasi chinni kosachaga olinadi va dastlab xona haroratida keyin 40
0
da yuqori 
bo‘lmagan haroratda massasi o‘zgarmay qolguncha quritiladi [76]. 
Mochevina-furfurol smolasi sintezining muqobil sharoitlarini o‟rganish 
Polikondensatlanish jarayonining tezligi eterifikatsiyalaninsh darajasiga 
bog‘liq bo‘ladi. Eterifikatsiyalanish darajasi qanchalik kichik bo‘lsa smolaning 
organik erituvchilarda erishi yomon bo‘ladi. Bunga sabab, smolaning liofob 
kolloid zarrachalari hosil bo‘ladi. Eterifikatsiyalanish darajasi qanchalik katta 
bo‘lsa, polikondensatsiya jarayoni sust ketadi va ularning to‘planishi ham kam 
bo‘ladi. Natijada organik erituvchilarda erishi yaxshi bo‘ladi. Eterifikatsiya 

---

42 
jarayoni orqali smolalarni xossalarini boshqarish mumkin bo‘ladi. Bu jarayonni 
boshqarish esa kislotali katalizator miqdoriga, reaksiya temperaturasiga va 
reaksiyaga kirishayotgan komponentlarning miqdoriga bog‘liq bo‘ladi. 
Smolalarning xossalari turli xil to‘ldirgichlar (uglerod, selyuloza sulfid) 
yordamida yaxshilanib, quyi molekulyar spirtlar (metil, etil spirtlari) bilan 
modifikatsiyalab, samolyotsozlik, kemasozlik va avtomobilsozlikda, mebellar 
ishlab chiqarishda, elektr asboblarini dielektrik yuqori qoplamalar bilan 
qoplashda, asosan lak, emal, bo‘yoqlar va yelimlar ishlab chiqarishda asosiy 
mahsulot sifatida ishlatish mumkin.