Neft va gaz tarkibini fizik-kimyoviy usullarda

8.13–jadval


Surgutsk neftida dimetildekanlar tarkibi mikdoriy aniqlandi .

Moddalar	Foizi %	Moddalar	Foizi %
2,4–dimetildekan	12	3,7–dimetildekan	24,2
2,5–dimetildekan	17	(izoprenoid)
2,6–dimetildekan	20,6	2,9–dimetildekan	9,2
3,6–dimetildekan	8,5	2,8–dimetildekan	8,7

Bu uglevodorodlardagi CN₃ – guruhni molekula markazida oʻrnini oʻzgartirilsa metilalmashingan izomerlar miqdori kamayadi. Turli

~199~
molekulyar massali uglevodorodlarda monometilalmashingan alkanlar mikdori n– alkan izomerlar miqdoriga nisbati molekulalar alifatik zanjiri oʻsishining kamayishi baʼzi tendensiyalari umuman saqlanib qoladi.

Dimetildekanlarning umumiy miqdori taxminan metil–undekanlar izomerlari miqdori yigʻindisining yarmini tashkil etadi va neftda 0,25 % ga teng. Romashkinsk nefti S₇–S₂₂ uglevodorodlari uchun 2– va 3– metilalkanlar va n–alkanlar miqdorlari yigʻindisi nisbati 0,6 dan 0,22 gacha oʻzgaradi, alkanning molekulyar massasi ortishi bilan doimo bu nisbat kamayadi degan gʻoya mavjud.

Agar neftdagi uglevodorod individual tarkibini oʻrganish natijalari jamlansa, hozirgi vaqtda ajratilgan yoki aniqlangan uglevodorodlar 600 dan ortiq. Normal alkanlarini oʻrganish ancha qulay. Neftda butandan (t_qayn = 0,5 ^oS) to tritrikontan S₃₃N₆₈ (t_qayn = 475 ^oS) hamma n–alkanlar ishtirok qilishi qayt etilgan. Bu uglevodorodlardan baʼzilari 90 % gacha toza holda ajratib olingan.

Tarmoqlangan oʻrinbosarlar ichidan izoprenan tuzilishli alkillar, shuningdek, 2 holatdagi metilalkillar ham namoyon boʻladi (8.14–jadval).

Suyuq parafinlar S₁₀–S₁₈ spirtlar va oqsil – vitamin konsentratlar sanoati uchun ishlatiladi, ular karbamid deparafinlash usulida dizel fraksiyasidan va molekulali sitada (seolitda adsorbsion) ajratiladi. Neftilansk neftida siklonlarni oʻrganish shuni koʻrsatadiki, ularning miqdori 4 dan 8 gacha xalqa molekulada , mono–, bi–, tri– va tetratsiklanlar miqdori 87,5 % ga teng ekan.