Нигоҳида тошкент — 2003

 
ЎЗ ҲАҚЛИГИГА ИШОНГАННИ ҚЎРҚИТИБ БЎЛМАЙДИ 
 
«Американи ларзага солган кун», «Америка тарихидаги энг 
мудҳиш воқеа» деб аталаётган 11 сентябрь воқеалари ҳеч кимни 
бефарқ қолдирмади. Бундай бўлишини аслида ҳеч ким кутмаган 
эди. 
Айни ўша куни, ўша дақиқаларда мен АҚШ элчихонасининг 
Буюк Турон кўчасида жойлащган Ахборот, маданият ва таълим 
бўлимида эдим. Иш куни тугаб бораётган эди. Бўлим ходими 
Нурия Александрова АҚШ визаси қўйилган паспортимни қайтара 
туриб, «бир ҳафтадан кейин келиб, самолёт чипталарини олиб 
кетишингиз мумкин», деб тайинлади. У билан хайрлашиб, 

---

Тошпўлат Раҳматуллаев. Америка журналист нигоҳида 
www.ziyouz.com
 kutubxonasi 
5 
5
бинонинг 4-қаватига кўтарилдим. Кўпдан бери кўришмаган 
танишим Женифер Брик билан учрашиб, борадиган жойларимиз 
хусусида айрим маълумотлар билиб олиш ниятида эдим. 
Самарқандда бир неча йил ишлаган, самарқандлик йигитга 
турмушга чиққан Женифер ўшанда Халқаро тараққиёт бўйича 
АҚШ агентлигида ишларди. У Америкадаги ҳаёт, у ердаги 
тинчлик, осудалик ҳақида завқ билан гапирарди. Аммо у ҳам, мен 
ҳам, умуман, ҳеч ким шу сонияларда дунёнинг энг қудратли 
давлатига 
қарши 
террорчилик 
ҳаракати 
амалга 
оширилаётганлигидан бехабар эди. 
Содир этилган мудҳиш воқеа ҳақида икки соатлардан кейин 
хабар топдим. Дастлаб бу хабарни эшитганимда, унга 
ишонмадим. Фақат телевидение орқали Нью-Йоркка қилинган 
ҳужум такрор ва такрор кўрсатилгандан кейингина унинг 
ҳақлигига амин бўлдим. Кўплаб тинч аҳоли қурбон бўлишининг 
ва катта вайронагарликларнинг сабабчиларига нафратим ошди. 
Шу дамда хаёлимга «Американи бир кўраман деган эдинг, бу 
ҳам насиб қилмади», деган фикр келди. Сафаримиз дастури 
бўйича ўн саккиз кундан кейин жўнашимиз керак эди. «Шундай 
воқеа бўлса-ю, давлат яна чет эл самолётларига аэропортларини 
очиб қўярмиди?», дердим ўзимча. Сафардан умидимни узиб, 
ўзимни кундалик юмушларимни бажариб юравердим. 
Кутилмаганда 
бир 
ҳафтадан 
сўнг 
элчихонадан 
Н. 
Александрова қўнғироқ қилиб қолди. «Америкага билетларингиз 
тайёр, келиб олиб кетишингиз мумкин»,— деди у. Мен ҳайрон 
бўлиб, «нима, учамизми?», деб сўрабман. Сафаримиз дастлаб 
тузилган дастур бўйича амалга ошишини билиб, табиийки, 
хурсанд бўлдим. 
Икки юз йил тинч ривожланиш йўлидан борган мамлакат 
бошига тўсатдан шундай бало тушсаю, у меҳмон қабул қилишни 
давом эттираверса (яна тўласинча ўз ҳисобидан), буни қандай 
баҳолаш мумкин? Менингча, фақат ўз кучи, ўз қудратига 
ишонган, танлаган йўлини ҳақ деб билган, ташқи босимдан 
қўрқмаган, ўз ғалабасига тўла ишонган халқгина бундай 

---

Тошпўлат Раҳматуллаев. Америка журналист нигоҳида 
www.ziyouz.com
 kutubxonasi 
6 
6
бағрикенгликка қодир. Ана шундай кайфиятга биз АҚШда 
бўлганимизда ҳар қадамда дуч келдик. 
Фуқаролар 
ўз 
бирдамликларини, 
она-Ватанга 
меҳру 
муҳаббатларини АҚШ байроғи орқали баён қилганликларига 
қойил қолдик. Бутун шаҳар, биноларнинг ичи байроққа 
шунчалик тўлиб тошган эдики, бир жойда бунчалик байроқ 
тўпланганлигини ҳеч кўрмаган эдим. 
Америкаликларнинг ана шундай кўтаринки руҳи ва ўта 
ишчанлик кайфиятига биз ўзимиз мулоқотда бўлган шахслар 
тимсолида огоҳ бўлдик. 
Дастлабки 
расмий 
учрашувимиздаёқ 
АҚШ 
Давлат 
департаменти ходими Элизабет Уилсоннинг ўта самимий 
муносабатига 
гувоҳ 
бўлгандим. 
У 
гуруҳимиз 
сафари 
муваффақиятли ўтиши учун қайғураётганлиги шундайгина 
кўриниб турганди. Элизабет ҳар биримизга бир нусхадан Давлат 
департаментининг хатини бериб, бирор жойда муаммога дуч 
келиб қолган тақдиримизда уни кўрсатишимизни тайинлади. 
Мактубда унинг соҳиби АҚШ ҳукуматининг меҳмони эканлиги ва 
керак бўлган пайтда унга ёрдам қўлини чўзиш лозимлиги 
уқтирилган эди. Аммо мактубни кўрсатишга кўп ҳам ҳожат 
бўлмади. Чунки ҳамма жойда бизни кўнгилдагидек кутиб 
олишган эди. Тўғриси, фақат бир марта ундан фойдаландик. 
Аризона штатининг Финикс шаҳридан Чикаго орқали Бостонга 
учишимиз керак эди. Финикс аэропортида самолёт икки соат 
кечикиб учишини айтишди. Бундай бўлганда биз Чикагодан 
Бостонга учадиган самолётга кеч қолардик. Аэропорт 
масъулларини шу ҳақда хабардор қилганимизда, улар бирор-бир 
чора 
кўришни 
ваъда 
беришди. 
Лекин 
вақт 
ўтиб 
кетаётганлигидан биз ташвишда эдик. Шунда мен таржимонимиз 
Вадим Эрентга Давлат департаментининг мактубини эслатдим. 
Мактубни ўқиб чиққач, масъул ходимлардан бири тезгина 
масалани ҳал қилди. Ўша заҳотиёқ чипталаримизни Бостонга 
Денвер шаҳри орқали учадиган рейсга тўғирлади. Натижада биз 
белгиланган вақтда манзилга етдик. 

---

Тошпўлат Раҳматуллаев. Америка журналист нигоҳида 
www.ziyouz.com
 kutubxonasi 
7 
7
Сафаримиз юқори савияда ўтганлиги уни тайёрлашда 
иштирок этган ҳар бир масъул шахснинг жавобгарликни чуқур 
ҳис этган ҳолда ўз ишига ёндашгани оқибати деб ўйлайман. 
Гуруҳимиз аъзоларининг барчаси айнан ана шундай фикрда эди. 
Энди улар билан таништирмоқчиман. Гуруҳда Ўзбекистондан 
каминадан ташқари тележурналист Солеҳ Яҳёев, Қозоғистондан 
Каиржон Смагулов ва Алексей Тёткин, Қирғизистондан Рина 
Приживойт ва Александр Кулинский, Тожикистондан Зубайдулло 
Розиқов бор эди.