Nizolarni hal qilishning muqobil usullari

Javob: 2021-yil 16-fevralda qabul qilingan xalqaro arbitraj to’g’ridagi qonunning 15-moddasiga muvofiq arbitrlar sonini Taraflar o‘z xohishiga ko‘ra belgilashi mumkin. Bunday kelishuv bo‘lmaganda uch nafar arbitr tayinlanadi. yakka tartibdagi arbitrlik arbitrajida, agar taraflar arbitrni tanlash to‘g‘risida kelisha olmasa, arbitr taraflardan istalgan birining iltimosiga binoan sud tomonidan tayinlanadi. Ikki taraf uchun maqbul variant arbitraj sudi belgilaydi. Bunda tomonlarga bevosita va bilvosita aloqador bo’lmagan, bundan tashqari taraflarnining birortasining fuqaroligiga taalluqli bo’lmagan sudya tayinlanadi.
	“Fayoz” MChJ va fuqaro D. o‘rtasida shartnoma shartlari asosida kelib chiqqan nizo bo‘yicha mediatorga murojaat qilindi. Mediator ushbu nizoni ko‘rib chiqishi davomida fuqaro D.ga tegishli bo‘lgan shaxsiy sirlardan xabardor bo‘lib qoldi va mediator “Fayoz” MChJning ma’sul hodimiga ushbu sirlardan xabardor bo‘lishi va o‘zining manfaatlari yo‘lida foydalanishiga yo‘l qo‘yib berdi. Buning oqibatida fuqaro D “Fayoz” MChJning barcha shartlariga rozi bo‘lgan holda mediator ishtirokida o‘zaro kelishuvga kelishdi. Savol: Vaziyatga huquqiy baho bering. Mediator mediatsiyaning asosiy prinsiplariga rioya qilganligi xususida qonuniy baho bering. Fuqaro D.ning ushbu holatdagi huquqlarini belgilang. 2018-yil 3-iyulda qabul qilingan mediatsiya to’g’risidagi qonunining 5-moddasiga Mediatsiyaning asosiy prinsiplari Mediatsiya maxfiylik, ixtiyoriylik, taraflarning hamkorligi va teng huquqliligi, mediatorning mustaqilligi va xolisligi prinsiplari asosida amalga oshiriladi. Bu yerda xolislik prinspi buzilyapti. Bu yerda fuqaronining huquqlari buzilyapti. Uning shaxsiy sirlarini bilish orqali Fayoz MCHJ fuqaroni tovlab mediativ kelishuvni o’z ixtiyoriga xal qilishga harakat qiladi. Mediator ham xolislik prinspiga rioya qilmayapti. Fuqaro o’z xohishiga ko’ra boshqa mediatorga murojaat qilishga haqli .
	“Kelajak” MChJ va “Progress” XK o‘rtasida tuzilgan tovar yetkazib berish shartnomasi “Progress” XK tomonidan lozim darajada bajarilmagani sababli taraflar o‘rtasida nizo kelib chiqdi. Muqaddas shu taraflar o‘rtasida tuzilgan shartnoma shartlarida nizolarni hal qilish dastlab mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish orqali hal qilish borasida kelishuv mavjud bo‘lsa-da, “Kelajak” MChJ buzilgan huquqini tiklash maqsadida Toshkent tumanlararo iqtisodiy sudiga murojaat qilishga qaror qildi. Sudya “Kelajak” MChJning da’vo arizasi va unga ilova qilingan hujjatlarni da’vogar nizoni javobgar bilan mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish orqali hal qilish tartibiga rioya etilganligini tasdiqlovchi hujjatlarni taqdim etmagani haqidagi asos bilan qaytardi. “Kelajak” MChJ mazkur ajrimdan norozi bo‘lib, ajrimga nisbatan xususiy shikoyat keltirib, unda Konstitutsiyaning 44-moddasiga ko‘ra, har bir shaxsga o‘z huquq va erkinliklarini sud orqali himoya qilish, davlat organlari, mansabdor shaxslar, jamoat birlashmalarining g‘ayriqonuniy xatti-harakatlari ustidan sudga shikoyat qilish huquqi kafolatlanganligini, O‘zbekiston Respublikasining “Mediatsiya to‘g‘risida”gi qonunining 15-moddasi 1-qismiga ko‘ra, mediatsiya taraflarning xohish-istagi asosida qo‘llanilishini, garchi, o‘rtalarida nizoni javobgar bilan mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish orqali hal qilish tartibiga kelishgan bo‘lsalar-da, hozirda bu fikridan qaytganligini, nizoni to‘g‘ridan to‘g‘ri sudda ko‘rilishini xohlashini bayon qildi. Vaziyatni tahlil qiling. Mazkur holatda tomonlar o‘rtasidagi nizo qaysi organga taalluqli hisoblanadi? Javobingizni qonun normalari bilan asoslang. “Kelajak” MChJning xususiy shikoyatidagi vajlari bilan kelishasizmi, fikringizni asoslang.
	“Kelajak” MChJ va “Progress” XK o‘rtasida tuzilgan tovar yetkazib berish shartnomasi “Progress” XK tomonidan lozim darajada bajarilmagani sababli taraflar o‘rtasida nizo kelib chiqdi. Muqaddas shu taraflar o‘rtasida tuzilgan shartnoma shartlarida nizolarni hal qilish dastlab mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish orqali hal qilish borasida kelishuv mavjud bo‘lsa-da, “Kelajak” MChJ buzilgan huquqini tiklash maqsadida Toshkent tumanlararo iqtisodiy sudiga murojaat qilishga qaror qildi. Sudya “Kelajak” MChJning da’vo arizasi va unga ilova qilingan hujjatlarni da’vogar nizoni javobgar bilan mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish orqali hal qilish tartibiga rioya etilganligini tasdiqlovchi hujjatlarni taqdim etmagani haqidagi asos bilan qaytardi. “Kelajak” MChJ mazkur ajrimdan norozi bo‘lib, ajrimga nisbatan xususiy shikoyat keltirib, unda Konstitutsiyaning 44-moddasiga ko‘ra, har bir shaxsga o‘z huquq va erkinliklarini sud orqali himoya qilish, davlat organlari, mansabdor shaxslar, jamoat birlashmalarining g‘ayriqonuniy xatti-harakatlari ustidan sudga shikoyat qilish huquqi kafolatlanganligini, O‘zbekiston Respublikasining “Mediatsiya to‘g‘risida”gi qonunining 15-moddasi 1-qismiga ko‘ra, mediatsiya taraflarning xohish-istagi asosida qo‘llanilishini, garchi, o‘rtalarida nizoni javobgar bilan mediatsiya tartib-taomilini amalga oshirish orqali hal qilish tartibiga kelishgan bo‘lsalar-da, hozirda bu fikridan qaytganligini, nizoni to‘g‘ridan to‘g‘ri sudda ko‘rilishini xohlashini bayon qildi. Vaziyatni tahlil qiling. Mazkur holatda tomonlar o‘rtasidagi nizo qaysi organga taalluqli hisoblanadi? Javobingizni qonun normalari bilan asoslang. “Kelajak” MChJning xususiy shikoyatidagi vajlari bilan kelishasizmi, fikringizni asoslang.
	“Rinat”FX va tadbirkor S.Soliyevlar o‘rtasida mahsulot yetkazib berish shartnomasi shartlari asosida kelib chiqqan nizo bo‘yicha hakamlik bitimi tuzilib, hakamlik sudiga da’vo arizasi taqdim etilgan. Hakamlik sudi da’vo arizasining da’vogar tarafning advokati tomonidan imzolanganligini, biroq arizaga ilova qilingan hujjatlarga advokatning ishonchnomasi ilova qilinmaganligi bilan asoslab da’vo arizasini da’vogarga qaytaradi. Da’vogar “Rinat” FX mazkur nizo bo‘yicha iqtisodiy sudga murojaat qilib, da’vo talablarini asoslash bilan birga ilgari taraflar o‘rtasida tuzilgan hakamlik bitimi o‘z kuchini yo‘qotganligini ta’kidlaydi. Savollar 1. Vaziyatga huquqiy baho bering. 2. Mazkur nizo bo‘yicha hakamlik bitimining bekor bo‘lishiasoslimi? Fikringizni asoslantiring. 3. Hakamlik bitimida belgilanadigan holatlarni tushuntiring.