Низомий номидаги тошкент давлат педагогика университети педагогика ва психология факултети

Музокара қилинган медиа эффектлари босқичи
1970-йилларнинг охирларида тадқиқотчилар оммавий ахборот воситаларининг "ижтимоий конструктивизм" деб номланган ижтимоий воқеликларни шакллантиришдаги ролини ўрганишди (Гамсон ва Модиглиани, 1989).[10][21] Ушбу ёндашув оммавий ахборот воситаларининг маъно ва тегишли ижтимоий воқеликларни барпо этишдаги ролини баҳолади. Биринчидан, оммавий ахборот воситалари, шунингдек, янгиликлар ва ўйин-кулгида жамият тасвирларини нақшли ва башорат қилинадиган тарзда шакллантиради. Иккинчидан, томошабинлар оммавий ижтимоий воқеликлар билан ўзаро алоқада бўлиш орқали ўзларининг ҳақиқий ижтимоий воқеликни ва улардаги ролларини ўз идрокларини қуриш ёки олишади. Ушбу аудиториядаги шахслар ўзаро алоқаларини ва ушбу оммавий ахборот воситаларида яратилган ҳақиқатларни талқин қилишни назорат қилишлари мумкин. Бироқ, медиа-хабарлар ягона ахборот манбаи бўлганида, аудитория бевосита оммавий ахборот воситаларида яратилган ҳақиқатни қабул қилиши мумкин. Шу билан бир қаторда, улар ўзларининг ижтимоий ҳақиқатларини бошқа манбалардан, масалан, биринчи тажриба ёки маданий муҳитдан олишни танлашлари мумкин.
Ушбу босқич ҳам қўшилди сифатли ва етнографик тадқиқот усуллари мавжудга миқдорий ва бихевиоуристик тадқиқотлар усуллари. Бундан ташқари, бир нечта тадқиқот лойиҳалари оммавий ахборот воситаларини ёритишда атроф-муҳит таъсирига қаратилган озчилик ва чекка ижтимоий ҳаракатлар.
Вакил тадқиқотлари:
Ван Зооненнинг тадқиқотлари (1992): Голландиядаги аёллар ҳаракатига оммавий ахборот воситаларининг қўшган ҳиссасини ўрганади.[22]
Медиа муҳитининг янги босқичи
1970-йилларнинг бошларида компютер воситасида индивидуал ёки гуруҳ хатти-ҳаракатлари таъсири бўйича тадқиқотлар пайдо бўлди.[10] Фокуснинг таъсирига қаратилди компютер воситасида алоқа (CМC) шахслараро ва гуруҳ таъсирида. Дастлабки тадқиқотлар CМCнинг номаълумлиги ва оғзаки бўлмаган (ешитиш ёки кўриш) белгиларининг йўқлиги каби чеклов хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда, CМC шерикларининг бир-биридан шаклланган ижтимоий ўзаро таъсирлари ва таассуротларини ўрганиб чиқди.[2] CМC тадқиқотларининг биринчи авлоди мавжуд бўлган "фақат матнли" Интернет-контентни (масалан, электрон почта хабарлари) юзма-юз мулоқот билан таққослашди (Cулнан & Маркус, 1987).[23] Масалан, Дафт ва Ленгел (1986) оммавий ахборот воситаларининг бойлиги назарияси оммавий ахборот воситаларининг маълумотни кўпайтириш қобилиятини баҳолаш.[24]
1990-йилларда Интернет шахсий фойдаланиш учун кенг қўлланилиб, CМC тадқиқотларини янада кенгайтирди. Каби назариялар ижтимоий ахборотни қайта ишлаш (Уолтер, 1992)[25] ва ижтимоий идентификатсия / деиндивидатсия (СИДЕ) модели (Постмес ва бошқ. 2000)[26] фойдаланувчиларнинг хатти-ҳаракатларига CМC таъсирини ўрганиб, ушбу таъсирларни солиштирди юзма-юз мулоқот эффектлар. Динамиканинг пайдо бўлиши билан фойдаланувчи томонидан яратилган таркиб веб-сайтлар ва ижтимоий медиа платформаларида тадқиқот натижалари CМC тадқиқотлари учун янада қулайроқдир. Масалан, Валкенбург ва Питер (2009) ўспиринлар ўртасида Интернет орқали ўзини ўзи очиб бериш гипотезасини ишлаб чиқдилар ва ижтимоий медиа платформалари биринчи навбатда ёшлар ўртасидаги ҳақиқий дўстликни сақлаб қолиш учун фойдаланилишини таъкидладилар. Шу сабабли, ушбу оммавий ахборот воситаларидан фойдаланиш ушбу дўстликни яхшилаши мумкин.[27] Янги CМC технологиялари тез суръатлар билан ривожланиб, янги медиа эффектлари назарияларини талаб қилмоқда.[13]
Типология
Медиа эффектларини ўрганиш бўйича кенг кўлам ташкилий муаммоларни келтириб чиқаради. Медиа-еффектларни мақсадли аудитория тури бўйича ёки индивидуал (микро) ёки аудитория йиғиндиси (макро) даражасида ташкил қилиш самарали усуллардан биридир. Денис МcҚуаил, таниқли алоқа назариётчиси, графага эффектларни ташкил этди.