Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika u n IV e r sit e t t n. S. Gaipova, M. Z. Ismatullayeva, A. S. Axmetova

IV - BOB
TIKUVCHILK BUYUM LARINI NAM LAB-ISITIB ISH LASH
Tikuvchilik buyum larini nam lab isitib ishlash deganda detal yoki 
buyum ni maxsus jih o zlar yordam ida nam lik, issiqlik va bosim bilan 
maxsus ishlash tushuniladi.
N am lab — isitib ishlash kiyim larni tikish jarayonida va tayyor 
buyum ni pardozlashda bajarilishi m um kin. N am lab isitib ishlashdan 
asosiy m aqsad buyum detallariga xajmiy-fazoviy shakl berish va har 
xil choklam i ishlash, uzil-kesil pardozlash, detallarni yelim bilan 
biriktirishdan iborat.
N am lab isitib ishlash jarayoni uch bosqichdan iborat:
1) tolalarni nam lik va issiqlik bilan yum shatish
2) bosim bilan m a’lum shakl berish
3) issiqlik va bosim yordam ida nam likni ketkazish va shaklni 
m ustahkam lash.
N am lab-isitib ishlash jarayonlari dazm ollash, presslash va b u giash 
jarayonlariga boMinadi. G azlam a i planning o ‘rilish zichligigaqarab 
namlab isitib ishlash jarayoni ularga har xil ta ’sir qiladi.
4 .1 .Namlab — isitib ishlash jihozlari va moslamalari
K iyim tik ish d a g i aso siy n a m la b isitib ish lash jih o z la ri va 
m o slam alarig a d a z m o l, d a z m o lla sh sto li, p resslar, h a v o -b u g ‘ 
m anekenlari, dekatir v ah ar xil q o lip lar kiradi.
Presslar nam lab-isitib ishlashdagi eng serm ehnat operasiyalarni 
m exanizasiyalashtirishga, ish u n u m in i oshirishga, ishlov sifatini 
yaxshilashga va ishchilar m ehnatini yengillashtirishga im kon beradi.
P reslar b ir-b irid a n y u ritm a sin in g tip i, presslash kuchi va 
yostiqlarning xili bilan farq qiladi. Presslarning yuritm alari mexanik, 
elektr, pnevm atik va gidravlik b o ‘lishi m um kin.
Hozirgi vaqtda tikuvchilik sanoatida elektr-bug‘ presslari keng 
qoilanilmoqda. Ularda issiqlik bug1 vaelektrdan keladi. Bug‘ ishlanadigan 
detallarni nam laydi, elektr esa zarur tem peraturani ta ’minlaydi.
Press yostiqlarining tem peraturasi ishlanadigan gazlamalarga qarab 
o ‘rnatiladi. Agar gazlam a tarkibida har xil tolalar b o ‘lsa, yostiqning

---

tem peraturasi issiqqa eng sezgir tolaga moslab o ‘rnatiladi. H ar bir 
pressda ikkita ustki va ostki yostiq b o ‘ladi. Presslash kuchiga qarab 
presslar og‘ir, o ‘rtacha, yengil presslarga b o ‘linadi, vazifasiga ko‘ra 
universal, maxsus xillarga bo'linadi. Ayollar va bolalarning yengil 
kiyimlari h a m d a ip gazlam alardan kiyimlar tikishda detallarning 
chetlarini (taqilm a qopqoqlari, taqilm alar, qoplam a c h o ‘ntaklar) 
qayirish uchun ham stolga o ‘rnatiladigan falspresslar ishlatiladi.