Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika u n IV e r sit e t t n. S. Gaipova, M. Z. Ismatullayeva, A. S. Axmetova

5 .1 2 .B o ‘yin o ‘miziga ishlov berish usullari
Yoqasi y o ‘q yengil kiyim larda b o ‘yin o ‘miziga bir nechta usullar 
bilan ishlov berilishi m um kin: a d ip bilan, m ag‘iz chok bilan, 
oddiy va beykalar bilan.
Bu usu llardan eng k o ‘p q o 'lla n ila d ig an i ad ip bilan ishlov 
berishdir (77-rasm ).
4
t
Й -
I i
4
\
74-rasm
75-rasm

---

а
b
77-rasm
A d ip n in g ichki qirq im lari m axsus m a sh in a d a y o ‘rm aladi yoki 
0 ,5 -0 ,7 sm b u k ib , u n iv e rsal m a sh in a d a tik ila d i. T ay y o r a d ip
o ‘ngini kiyim ning o ‘ngiga q aratib , o ‘m iz ch etig a q o ‘yiladi va 0,7 
sm k englikdagi ag ‘d a rm a c h o k b ilan tik ila d i. A d ip kiy im n in g 
teskarisiga ag‘darib o ‘tkazib, ag ‘d a rm a ch o k t o ‘g ‘rilanadi va keyin 
ad ip g a b o stirm a ch o k bilan tikiladi. B un da bax y aq ato r ag ‘d arm a 
ch o k d an 0 ,2 -0 ,3 sm m asofada 
o 'ta d i. A d ip n in g ichki ziylari 
q o ‘lda qaviq solib yoki yashirin baxyali maxsus m ashinada puxtalab 
ch atib q o ‘yiladi.
Y o q a o 'm iz i m a g ‘iz c h o k b ila n tik ila d ig a n b o ‘lsa, u n g a
q o ‘yiladigan m ag‘iz b ir q avat yoki q o 's h qavat b o ‘ladi, m ag ‘izlar 
ta n d a ip ig a 45° qiyalatib bich ilad i. M ag ‘iz o ‘ngi pastga q aratib , 
yoqa o ‘m izining o ‘ngi ustiga q o ‘yiladi va 0 ,5 -0 ,7 sm kenglikdagi 
ag‘darm a ch o k bilan tikiladi. M ag ‘izni o ‘m iz atrofiga o ‘rab, kiyim
te sk arisig a o ‘tk a z ila d i, c h o k t o ‘g ‘rila n a d i va kiyim o ‘n g id a n
ag‘d arm a ch o k y o n id an b ax y aq a to r y uritiladi. M ag‘iz ch etlari 
yuqoridagi kabi chatib q o ‘yiladi (78-rasm , a). Y oqa o ‘miziga ikkala 
q irqim i yopiq m ag ‘iz ch o k yoki q o ‘sh qavatli m ag‘iz ch o k b ilan
h am ishlov berish m u m kin .

---

78-rasm
Ik k ala q irq im i y o piq m ag ‘iz b ila n ishlov b e rish d a m a g ‘izning 
o ‘ngi kiyim o ‘ngiga qaratib q o ‘yiladi va 0,5 sm kenglikda ag‘darm a 
c h o k b ila n tik ila d i, m a g ‘iz n in g o ‘m iz a tro fig a o ‘ra b , kiyim
teskarisiga o ‘tk a z ila d i, ik k in ch i q irq im i ic h ig a 0,5 sm bukib, 
m a g ‘iz n in g ziyi b irin c h i c h o k n i y o p ad ig an qilib t o ‘g ‘rilan ad i va 
k o ‘klab o lin a d i, so ‘ngra k iy im n in g o ‘n g id a n a g ‘d a rm a ch o k in in g
y o n id a n b ax y a q a to r y urgiziladi (7 8 -ra sm , b).
Q o ‘sh q avat m ag ‘iz b ila n ishlov b e ris h d a m a g ‘iz ikki barav ar 
k en g ro q b ic h ila d i va tesk arisin i ic h k arig a q a ra tib u zu n asig a ikki 
b u klab d azm o lla b o lin ad i. S o ‘ngra q irq im la rin i y o q a o ‘m iziga 
t o ‘g ‘rila b a g ‘d a rm a c h o k b ila n tik ila d i. M a g ‘iz n i a g ‘d a rib
k iy im n in g te sk a ri to m o n ig a o ‘tk a z ila d i v a c h o k n i t o ‘g ‘rilab 
k o ‘k la n a d i, b u n d a m a g ‘izn in g b u k la n g a n ziyi a g ‘d a rm a ch o k n i 
yopib turishi kerak. S o ‘ngra kiyim ning o ‘n gidan b irin ch i chokning 
u stid a n b ax y a q a to r y u ritila d i (7 8 -ra sm , v).
Y o q a o ‘m iz ig a p la n k a b ila n is h lo v b e r is h d a ( 7 9 - r a s m )
p la n k an in g o ‘ngi k iyim nin g te sk ari to m o n ig a q a ra tib q o ‘yiladi 
va a g ‘d a rm a c h o k b ilan b irik tirilad i.

---

79-rasm
Keyingi ishlov berish paytida tortilib qolmasligi u ch u n o ‘m izning 
burchaklari yoki burilgan joylarida chok haqi kertib q o ‘yiladi. Planka 
kiyim ning o ‘ng tom oniga ag‘darib o ‘tkaziladi, planka to m o n id an
0,1-0,2 smli kant hosil qilinib, chok to ‘g ‘rilanadi. Plankaning ikkinchi 
tom onidagi qirqim lari ichkari tom onga 0,5-0,7 sm bukilib ko‘klab 
olinadi, so ‘ngra plankaning bukilgan ziyidan 0 ,1 -0 ,2 sm kenglikda 
baxyaqator yuritiladi.
Plankani bezak bilan ishlov berishda to ‘rlar, q o ‘ym a burm alar va 
kantlar q o ‘yilgan b o ‘lishi m um kin.
T o ‘rlar yoki q o ‘y m a b u rm a la r ikki q a to r b o ‘sh b ax y aq ato r 
yuritilib b u rm alari tayyorlab olin ad i, so ‘ngra p lan k an in g tashqi 
qirqim lariga burm ali tom onlarini to ‘g ‘rilab, o ‘ngini o ‘ngiga qaratib 
joylashtiriladi va universal m ash in ad a b urm a baxyaqatorlarining 
o ‘rtasidan tikiladi.
Bezakli plankani oddiy planka kabi kiyimga biriktiriladi, bezak 
ulangan choklari ichkariga bukilib, to ‘g‘rilanadi va k o ‘klab olinadi. 
Planka ziyidan 0,1-0,2 sm masofada baxyaqator yuritib bostirib tikiladi 
(80-rasm , a,b).
Planka kant bilan bezaladigan b o ‘lsa, a w a l kantning teskarisini 
ichiga qilib uzunasiga ikki b uk lab d azm o llab o lin a d i, s o ‘ngra

---

p la n k an in g o ‘ngiga, ta sh q i q irq im la ri o c h iq to m o n in i q aratib
joylashtiriladi va kantning buklangan ziyidan m odelda ko‘rsatilgan 
m asofada (0,1-0,5 sm ) biriktirib tikiladi. Keyingi ishlov berish to ‘rli 
yoki burm ali planka kabi bajariladi (80-rasm , v).
80-rasm