Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti pedagogika va psixologiya fakulteti «psixologiya» kafedrasi

4-мавзу. Марказга интилиш ва марказдан қочиш тенденцияларини аниқлаш
Режа:

1. 
   Нормал тақсимланиш қонуни тўғрисида умумий тушунча.
   
2. 
   Мода, медиана ва ўртача қиймат орасидаги ўзаро боғлиқлик.
   
3. 
   Дисперсия ва стандарт оғиш.
   
4. 
   Вариативлик коэффициенти ва стандарт хатони ҳисоблаш.
   

Таянч сўзлар: нормал тақсимланиш, мода, медиана, ўртача, дисперсия, стандарт оғиш, вариативлик коэффиценти
*** Нормал тақсимланишнинг асосий кўрсаткичлари:
Танламадаги маълумотларнинг нормал тақсимланганлигидан гувоҳлик берувчи кўрсаткичлар қуйидагилардир:

• 
  танламанинг симметрик тақсимланганлиги (гистограмма ёки боксплот усулида кўргазмали тарзда ифодалаш мумкин).
  
• 
  Медианна ва ўртача қиймат бир бирига тенг ёки жуда яқин.
  
• 
  Ассиметрия ва эксцесс кўрсаткичлари нолга яқин қийматга эга.
  

*** Дисперсия - деб тақсимот қатори элементлари билан уларнинг ўртача кўрсаткичи айирмалари квадратининг ўртачасига айтилади Масалан:
1, 4, 10, 11, 14 – С- тақсимот қатори
2, 5, 8, 12, 13 - Д- тақсимот қатори
Берилган С- тақсимот қаторининг-ми ёки Д- тақсимот қаторининг вариацияси катта эканини аниқлашимиз мумкин. Ушбу тақсимот қаторлари вариацияларининг ҳисоб-китоби қуйидаги жадвалларда берилган:
С- тақсимот қатори дисперсиясини топиш.

элементлар	ўртача	айирма	Айирма квадрати
1