Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti tabiiy fanlar fakulteti

Pedagogik texnologiyalarui axborot texitologiyalari bilan
uyg‘unlashtirish inkoniyaitari

Mazkur darslarda biologiya o'qituvchisi mavzu mazmunidan kelib
chiqqan holda tuzilgan modul dasturi va modullarni kompyuter xotirasiga
joylashi, dars davomida modul dasturining savollari va unga mos holda
modullarning mazmuni ketma-ket namoyish etilishini dasturlashi lozim.
Hamkorlikda o'qitish texnologiyasining kichik guruhlarda o'qitish
metodidan foydalanilgan darslarda biologiya o'qituvchisi o'quvchilar
tom onidan o'zlashtirilishi qiyin bo'lgan mavzularni tushuntirishi, faktik
va qo'shim cha o'quv materiallari o'quvchilar tom onidan mustaqil
o'zlashtirishini nazarda tutgan holda, mavzuning muayyan qismi uchun
axborot manbai, o'quvchilarning bilish faoliyatini tashkil etish va
boshqarish, ko'rgazmalilik, o'quvchilarning bilimlarini nazorat qilish
va baholash, o'quvchilarning bilish faoliyatini faollashtirish va qiziqishini
orttirish kabi funksiyalarini amalga oshirishi mumkin.
Hamkorlikda o'qitish texnologiyasining komandada o'qitish metodi
foydalanilgan darslarda o'quvchilar komandaga ajratilgan holda ta’lim -
tarbiya jarayonini tashkil etilishi nazarda tutilganligi sababli, axborot
texnologiyalarining axborot manbai, o'quvchilarning bilish faoliyatini
tashkil etish va boshqarish, ko'rgazmalilik, o'quvchilarning bilimlarini
nazorat qilish va baholash, o'quvchilarning bilish faoliyatini faollashtirish
va qiziqishini orttirish kabi funksiyalarini amalga oshirishni rejalashtirishi
lozim. Buning uchun biologiya o‘qituvchisi dars davomida o'quvchilar
tomonidan bajariladigan o'quv topshiriqlari va mavzu mazmunini kom -
pyuter xotirasiga joylashi, dars davomida o'quv topshiriqlari va unga
mos holda mazmunning ketma-ket namoyish etilishini dasturlashi lozim.
Hamkorlikda o'qitish texnologiyasining «arra» yoki «zigzag» metodi
foydalanilgan darslarda o'quvchilar ikki marta guruhlarga ajratilishi,
ya’ni aw al mavzuning muayyan qismi uchun «mutaxassislar» tayyorlanishi, so'ngra «mutaxassislar uchrashuvi» guruhi tashkil etilganligi
bois, axborot texnologiyalarining o'quvchilarning bilish faoliyatini
tashkil etish va boshqarish funksiyasi amaiga oshirish imkoni yo'q,
lekin axborot manbai, ko'rgazm alilik, o'quvchilarning bilim larini
nazorat qilish va baholash, o'quvchilarning bilish faoliyatini faollashtirish
va qiziqishini orttirish kabi funksiyjlaiini amalga oshirish mumkin.
Hamkorlikda o'qitish texnologiyasining kichik guruhlarda ijodiy izlanishlarni tashkil etish metodiga asoslangan darslarda axborot texnologiyalarining axborot manbai, o'quvchilarning bilish faoliyatini tashkil etish va boshqarish, ko'rgazmalilik, o'quvchilarning bilimlarini nazorat
qilish va baholash, o'quvchilarning bilish faoliyatini faollashtirish va
qiziqishini orttirish kabi funksiyalari bilan bir qatorda o'quvchilarning
ijodiy izlanishi uchun zarur bo'lgan aqliy faoliyat operasiyalarini egallash
imkoniyati vujudga keladi.
Hamkorlikda o'qitish texnologiyasining «Birgalikda o'qiymiz» m etodidan foydalanilgan darslarda mavzu mazmuni qismlarga bo'linishi,
o'quvchilar guruhlarga ajratilishi, guruhning har bir a’zosi mavzuning
muayyan qismini o'rganishi va dars davomida guruh a’zolari hamjihatlikda mavzu mazmunini yaxlit holda ishlab chiqilishi nazarda tutilganligi sababli, axborot texnologiyalarining o'quvchilarning bilish faoliyatini tashkil etish va boshqarish funksiyasi amalga oshirish imkoni yo'q, lekin axborot manbai, ko'rgazmalilik, o'quvchilarning bilimlarini nazorat qilish va baholash, o'quvchilarning bilish faoliyatini faollashtirish va qiziqishini orttirish kabi funksiyalarini amalga oshirish mumkin. Muammoli ta’lim texnologiyasining «aqliy hujum» metodidan
foydalanilgan darslarda o'quvchilarning bilish faoliyati muammoli
vaziyatlarni hal etishga qaratilganligi sababli, o'quvchilarning bilish
faoliyatini tashkil etish va boshqarish axborot texnologiyalarining
funksiyasini amalga oshirish imkoniyati bo'lmaydi, lekin axborot manbai,
o'quvchilarning bilish faoliyatini tashkil etish va boshqarish, ko'rgazmalilik, o'quvchilarning bilimlarini nazorat qilish va baholash, o'quv chilarning bilish faoliyatini faollashtirish va qiziqishini orttirish kabi funksiyalari bilan bir qatorda o'quvchilarning mustaqil va ijodiy fikr
yuritish ko'nikmalarini rivojlantirish imkoniyati vujudga keladi.
Biologiya o'qituvchisi ta’lim-tarbiya jarayonida pedagogik va axborot texnologiyalarini uyg'unlashtirishda o'qitish metodlarining turlarini,
ularga mansub uslublarni, foydalanish yo'llarini yaxshi bilishi lozim,
Ta’lim-tarbiya jarayonida pedagogik texnologiyalardan samarali
foydalanish uchun ularning tarkibiga kiradigan o'qitish metodlarini
aniqlash, ularning ichida tizim hosil qiluvchi etakchi metodlarni ajratib
ko'rsatish zarurati vujudga keladi.
Ma’lumki, ta’lim-tarbiya jarayonining barcha shakllarida. shu
jumladan bitta darsning barcha bosqichlarida o'qitish metodlari o'zaro,
shuningdek, o'qitish vositalari bilan uyg'unlashgan holda qo'llaniladi.
Shuni e ’tiborga olgan holda pedagogik texnologiyalar tarkibiga kiradigan
o'qitish metodlarining guruhi aniqlandi.