No`kis 1-Lektsiya. Etika pani predmeti ham jamiyet turmisindagi ahmiyeti

Mashqala dep – praktikaliq ham teoriyaliq qatnasta ahmiyetli bolgan ,sheshiliw usillari belgisiz yaki toliq darejede belgili bolmagan maseleler alip qaraladi.
Mashqalanin eki -rawajlangan ham rawajlanbagan turlerin bo`lip korsetiwge boladi.
Rawajlanbagan mashqala dep –tomendegi belgilerge iye bolgan maselege aytamiz.
Birinshiden ,ol standartliq emes maseleni anlatadi,yagniy ozinin sheshiliwi ushin algoritimge iye bolmagan masele bul jerde diqqatqa alinadi.Kopshilik jagdayda ol qiyin maseleni beredi.
Ekinshiden ,ol belgili bilim (teoriya , kontseptsiya h.t.b )tiykarinda payda bolgan masele ,yagniy biliw protsesinin nizamli natiyjesi retinde payda bolgan maseleni anlatadi.
Ushinshiden ,al sheshimin biliwde (teoriyaliq yaki kontseptsiyalardin ayrim jagdaylari arasindagi qarsiliqlar ,kontseptsiyaliq ham faktlerdin jagdaylari arasindagi qarsiliqlar ,tamamlanganteoriya menen teoriyani tusindirip bere almaytugin faktler arasindagi qarsiliqlar ) payda bolgan qarsiliqti ,talaplar ham olardin qanaatlandiriwdin bar usillari arasindagi saykeslikti joq etiwge bagdarlangan maseleni beredi.
Tortinshiden ,ol sheshiliw jollari korinbeytugin ,belgisiz maseleni anlatadi.
Birinshi ush belgi menen xarakterlenetugin masele ,bugan qosimsha belgi dareje sheshiliw jollarina,korsetpelerge iye masele rawajlangan mashqala dep ataladi.Sheshiliw jollarina beriletugin korsetpelerinin darejesine baylanisli rawajlangan mashqala turlerge bolinedi.Solay etip ,rawajlangan mashqala ayrim bilmewshilik haqqindagi bilimdi anlatadi.
Mashqalanin formulirovkalaw oz ishine 3 bolekti ;birinshiden ,tastiyiqlawlar sistemasin (berilgen daslepki bilimdi suwretlew ,sipatlaw);ekinshiden ,sorawdi (anawdi yaki minawdi qalay aniqlawga, tabiwga boladi) ;ushinshiden sheshiliwdin mumkin bolgan jollarina beriletugin korsetpeler sistemasin –qmtiydi.Rawajlanbagan mashqalani formulirovkalawda en keyingi bolek bolmaydi.
Mashqala dep tek korsetilgen turlerdi biliw gana emes ,al rawajlanbagan mashqalani qaliplestiretugin , oni rawajlangan mashqalaga aylandiratugin mashqalanin sheshiliwine alip keletugin biliw protsesi de tusiniledi.
Bilimnin` rawajlaniw protsesi sipatinda mashqala bir neshe basqishlardan turadi.

• 
  Rawajlanbagan mashqalani qaliplestiriw.
  

- Mashqalani rawajlandiriw –onin sheshiliw jollarin izbe-iz konkretlestiriw jardeminde rawajlangan mashqalanin birinshi darejesin qaliplestiriw,keyin ala ekinshi darejesin ham .t.b.

• 
  Mashqalanin` sheshiliwi (yaki sheshimge iye emesligin aniqlaw.)
  
• 
  Ilimiy mashqalani tabiwdan teoriyani quriwga shekemgi araliqta zarurli,baylanistiriwshi punkt sipatinda gipoteza alip qaraladi.Ol ozinin shinliqqa iye ekenligin dalillewdi talap etetugin ilimiy shamalawdi anlatadi.