No`kis 1-Lektsiya. Etika pani predmeti ham jamiyet turmisindagi ahmiyeti

Toliq emes induktsiya ekinshi turi ilimiy induktsiya dep ataladi.Onin` eki tipi bar.Birinshisi ,tosinnan bolatugin uliwmalastiriwdi shigarip taslawshi jagdaylardi tanlaw jardeminde iske asirilatugin induktsiya yamasa tanlaw jardeminde induktsiya dep ataladi.


9-Lektsiya . Dalilewdin` logikaliq tiykarlari ,mashqala gipoteza teoriya.
Jobasi;


1.Dalillewdin logiklaiq tiykarlari.
2. Mashqala . Teoriya.
3. Gipotez bilimlerdin payda boliw formasi.

Tayanish tusinikleri ;Mashqala,Dallilew,Ilimiy teoriya, Gipoteza tusinigi.

Adebiyatlar.

1. 
   Karimov I.A. Asarlar toplami.1-18 jildlar.-T ;Uzbekston ,1996-2010.
   
2. 
   Karimov .I.A Yuksak manaviyat-engilmas kush .-T;Manaviyat ,2008.
   
3. 
   Karimov. I.A. Uzbekiston mustaqilliqqa erishish ostonasida-T,;Uzbekiston, 20011.
   
4. 
   Karimov .I.A. Uzbekiston demokratik taraqiyotining yangi bosqishida. T.U. 2005 –yil.
   
5. 
   Ivin A.A. “Logika” –M, 2003.
   
6. 
   Курбатов В.И «Логика-Ростов –на –Дону .Феникс 1997.
   

1. Argumentlestiriw dara jagdayi retinde dalildi alip qarawga boladi.
Dalil dep – Shinligi belgili bolgan pikirlerdin jardeminde qandayda bir pikirdin shinligin anlaytugin logikaliq operatsiyaga aytamiz. Solay etip ,dalili argumentler retinde shinligi aniqlamgan tastiyiqlawslardi alip qaraytugin argumentlestiriwdi beredi. Dalili formasi retinde demonstrativlik pikir alip qaraladi.demonstrativlik pikirlerge deduktivlik oy juwmagi ,induktsiyanin ham analogiyanin ayrim turleri kiredi. Solay etip ,pikirlerdin shinligin logikaliq jaqtan har tarepleme negizlew dalillew teoriyasi tarepinen izertlenedi. Dalillew tusinigin ilimiy oylawdin sinonimi retinde de alip qaraydi.Ilimdegi jana pikirler ,ideyalar isenimge tiykarlanbawi kerek ,al olar izbe-iz,qatan turde dalilleniwdi talap etedi.Sol sebepli dalillew uqipliligi har qanday ilimiy oylawdin xarakterlik belgisin beredi.Har qanday pikirlew protsesinde ol adamlardin ishki inaniw quralina aylanip ilimiy isenimdi qaliplestiriwdin logikaliq tiykarin payda etedi. Egerde inandiriw ilimge tiykarlangan bolsa .onda insan sanali turde teoriyaliq ham praktikaliq maselerdi sheshe aladi.
Logika pani oylawdin konkret mazmuninan garezli turde dalillew operatsiyasin belgili bir obektivlik natiyjelewge bagdarlanadi .
Dalil tusinigi oz-ara baylanisqan ush elementten turadi.;teziz, argument (tiykar ,dalil )ham demonstratsiyadan .
Tezis dep- argumentlestiriw protsesinde shinligin dalillew kerek bolgan pikirge aytiladi.Ham ol “Neni dalillew kerek ?” degen sorawga juwap berip dalillewdin` en tiykargi elementi bolip tabiladi.tezis retinde ilimnin teoriyaliq darejeleri alip qaraladi.Tezis konkret tariyxiy fakttin` barligin dalilleytugin pikir .Misali ushin ,yuridikaliq ilimde jinayattin` belgili tareplerin suwretlewshi pikirler retinde jinayatshiliq haqqinda magluwmat ,jinayttin maqseti ham t.b. alip qaraladi.
Argumentler dep – tezisti dalillewshi berilgen faktlik ham teoriyaliq jagdaylargfa aytiladi ham ol :nenin` jardeminde tezis dalillenedi.?”degen sorawga juwap beredi.
Argumentler birinshiden teoriyaliq ham emperikaliq juwmaqlar boliwi mumkin.Misali ayiplaniwshinin qolinin barmaqlarini n izlerinin jinayat bolgan jerdegi qoldin barmaqlarinin izleri menen saykes keliwi haqqindagi ekspertizaliq sheshim ,qoldin barmaqlarinin` izlerinin har qiyli adamlarda individual xarakterge iye bolatuginligin dalillewshi emperikaliq magluwmatqa tiykaralngan halda ,onin jinayat juz bergen jerde bolganliginan derek beredi.Bularga qosimsha ,argumentler retinde uliwma huquqiy qagiydalar,huqiqiy normalar ham t.b alip qraladi.
Ekinshiden ,-argumentler dalillewdi talap etpeytugin uliwma jagdaylar ,yagniy aksiomalar alip qaraladi.Misali ,bir adamnin birdey waqitta eki jerde boliw uqipliligina iye bolmawi bul adamnin jinayatqa tikkeley qatnaspaganinan derek beredi.Aksiomalar argumentler retinde tomendegi logikaliq qagiydalarga juwap beriei shart.

• 
  Tanlangan aksiomalar qarama-qarsiliqqa iye bolmawi tiyis.
  
• 
  Aksiomalardin toliqligi ,yagniy olardin jardeminde berilgen tarawdagi en tiykargi ahmiyetli jagdaylar daliylleniwi tiyis.
  
• 
  Aksiomalardin garezligi ,yagniy olar logikaliq jaqtan basqa aksiomalardan kelip shiqpawi tiyis.
  

Ushinshiden ,_ argument retinde faktler haqqindagi tastiyiqlaniwlar alip qaraladi.Faktler jeke waqiyalar haqqindagi informatsiya beriledi.Olar ushin belgili waqit orin ham jasawdin konkret jagdaylari xarakterli .
Dalildin ushinshi elementi retinde demonstratsiya ,yagniy tezis ham argumentler arasindagi logikaliq baylanis alip qaraladi.Olar arasindagi logiklaiq baylanislar shartli garezliliktin bir formasi .Solay etip ,argumentler dalillewdin tiykarin, al tezis olardin logikaliq natiyjesin beredi.Argumentlerden tezizke logikaliq otiw oy juwmagi turinde boladi.Dalillewde juwmaqtan tiykarlarga otiledi,juwmaqtin tiykaralri qayta tiklenedi.Tezisti dalillewdin tiykargi formalari retinde deduktivlik ,induktivlik ham analogiya boyinsha oy juwmaqlari alip qaraladi.Deduktivlik dalillewde dara jagdaydi uliwma qagiydaga saykes keltiriw nazerde tutiladi.Induktivlik dalillewde belgili tekke tiyisli dara jagdaylar haqqindagi informatsiyani sawlelendiretugin argumentlerden teziske logikaliq otiw esapqa alinadi.yagniy berilgen jeke qubilistin qasiyetin sawlelendiriwshi tezis ogan bolgan basqa jeke qubilistin en tiykargi belgileri haqqindagi magliwmatqa iye argumentler jardeminde dalillenedi .

1. 
   Mashqala –ilimiy bilimnin qaliplesiwinin` daslepki formasi reinde mashqala alip qaraladi.Grek tilinen awdarganda mashqala tosqinliq ,masele ,qiyinshiliq degendi bildiredi.Mashqalanin bar boliwi ilimiy izertlewge mani ham maqset beredi.