«Noshir» 2019 iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

III.9. KIMYO SANOATI 
Kimyo sanoati (Qadimgi Misr nomidan kelib chiqqan bo‘lib, ―xem‖ - qora 

degan ma‘noni bildiradi. Keyinchalik bu so‘z o‘zgarib, ―hyumo‖ – suyultirilish,

―himevis‖ – aralashtirish ma‘nolarini bera boshlagan) – og‘ir sanoat tarmoqlariga 

---

---

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

469 

Tog‘-kon-

kimyo sanoati

Asosiy kimyo 

Organik sintez 
kimyosi
Polimerlar 

kimyosi
Polimer

materialga
ishlov berish 


Kimyo sanoati tarmoqlari 
Mineral 

xomashyo

qazib olish 
Kimyoviy tuz-

lar, kislotalar,

mineral

o‘g‘itlar ishlab

chiqarish
Yarim tayyor 

mahsulotlar

ishlab

chiqarish

Plastmassa, 

kauchuk, turli

tolalar

tayyorlash

Shina, 

polietilen

plenka ishlab 
chiqarish
Iqtisodiyot tarmoqlarining kimyo sanoati korxonalari 


mahsulotlariga ehtiyoji

Mashinosozlik

tarmog‘i 
(plastmassa, shisha)
To‘qimachilik 

sanoati
(tola, bo‘yoq)

Transport (motor 

yoqilg‘isi, yog‘lash

uchun ishlatiladi-
gan moylar, sintetik
kauchuk) 
Qurilish

(himoya plenkasi,

shisha, plastik) 
kiruvchi xalq xo‘jaligining yetakchi tarmoqlaridan biri. U XX asr davomida
alohida tarmoq sifatida shakllandi va eng yuqori sur‘atlarda rivojlanishga erishdi. 

Bu sanoat tarmog‘ining quyidagi o‘ziga xos xususiyatlari mavjud: 



sifat jihatidan tabiiy materiallardan ustun turuvchi yangi materiallar ishlab 

chiqaradi;



ishlab chiqarishni kombinatlashtirishda katta imkoniyatlarga ega;



keng xomashyo manbalariga ega. Turli xil foydali qazilmalar, yog‘och, suv,

havo, ishlab chiqarish chiqindilaridan xomashyo sifatida foydalanadi; 


―sehrli‖ soha bo‘lib, ko‘zga ko‘rinmaydigan narsalardan ko‘rinadigan 

mahsulotlar yaratadi. Masalan, havo tarkibidagi azotni ajratib olib, azotli

o‘g‘it ishlab chiqarish va h.z.