«Noshir» 2019 iqtisodiy va ijtimoiy geografiya

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

348 
ijtimoiy-iqtisodiy ziddiyatlarni oldini olish sharoitlarini yaratish kabi xislatlarni 

barpo etish muhim hisoblanadi.

Nazorat savollari va topshiriqlar: 
1.

Insonning tabiatga ta‘sirining hozirgi zamon bosqichi xususiyatlarini 

tushuntiring.

2.

Ekologik bilimlarni rivojlantirish zaruriyati sabablarini ochib bering.

3.

―Barqaror rivojlanish‖ tushunchasining vujudga kelish shart-sharoitlarini

tushuntiring. 
4.

Barqaror rivojlanish bo‗yicha qanday konferensiyalar o‗tkazilgan va ularda 

qanday hujjatlar qabul qilingan?

5.

O‗zbekistonda barqaror rivojlanishni ta‘minlash bo‗yicha qanday hujjatlar,

qarorlar qabul qilingan? 

---

---

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

349 

IQTISODIY VA IJTIMOIY 

GEOGRAFIYADAN AMALIY 

MASHG‟ULOTLAR 

---

---

IQTISODIY VA IJTIMOIY GEOGRAFIYA 

350 


I. TABIIY RESURSLAR GEOGRAFIYASI
Tabiiy resurs (fransuzcha ―resurs‖, ya‘ni imkoniyat ) - tabiat

elementlari bo‘lib, ijtimiy ishlab chiqarishning hozirgi rivojlanish

darajasida jamiyat, xususan, inson ehtiyojlarini qondirishda 
foydalaniladigan yoki foydalanishi mumkin bo‘lgan tabiiy
sharoitlar majmuasining bir qismi, tabiiy muhitning muhim komponentlari 
hisoblanadi. Tabiiy resurslar ishlab chiarish, xo‘jalik shakllanishida birlamchi
hisoblanadi. Resurslarsiz xo‘jalik ham, ishlab chiqarish ham bo‘lmaydi. Shu bois, 
ularni eng avvalda o‘rganish lozim. Tabiiy resurslarning paydo bo‘lishini tabiiy
jarayon ekanligini va uning ulkan iqtisodiy ahamiyatini hisobga olib,
quyidagicha klassifikatsiya shakllantirilgan:
o

genetik klassifikatsiya:



mineral (foydali qazilmalar);



suv;


yer (shu jumladan tuproq);



biologik (o‘simlik va hayvonot dunyosi);



iqlimiy va kosmik (Quyosh nur va issiqligi, shamol va h.z).

o

ekologik klassifikatsiya:



tugamaydigan (Quyosh energiyasi, shamol, havo, geotermal);



tugaydigan:



tiklanadigan (suv, o‘simlik, hayvon, tuproq);



tiklanmaydigan (mineral resurslar).

o

foydalanish xarakteriga ko‘ra klassifikatsiya:



moddiy ishlab chiqarishda foydalaniladigan;



nomoddiy ishlab chiqarishda foydalaniladigan.

o

salohiyatiga ko‘ra klassifikatsiya:

---

---