Nosirjon Uluqov

Grammatik ma`no ifodalovchi vositalar
(10-mavzu)

1. 
   So‘zning lug‘aviy va grammatik ma’nosi.
   
2. 
   Grammatik ma’noni ifodalash usullari.
   
3. 
   Grammatik ma’noni ifodalovchi vositalar.
   
4. 
   O‘zbek tilida grammatik ma’noni ifodalanishi.
   

Savol va topshiriqlar:

1. 
   So‘zning grammatik ma’nosi deganda qanday ma’no tushuniladi? Misollar bilan izohlang.
   
2. 
   Grammatik shakl nima? Misollar keltiring.
   
3. 
   Grammatik ma’no qanday usul va vositalar bilan ifodalanadi? Dalillar bilan izohlang.
   
4. 
   O‘zbek tilida grammatik ma’no qanday vositalar bilan ifodalanadi? Ot turkumi misolida izohlang.
   
5. 
   Grаmmаtik mа’nо boshqa tillаrdа qаndаy vоsitаlаr yordаmidа ifоdаlаnа­di? O‘zbek tili bilan qiyoslang.
   
6. 
   O‘zbek tilida keng va ko‘p qo‘llanuvchi grаmmаtik mа’nо ifоdаlоvchi vositalarni fe’l turkumi misolida tahlil qiling.
   

Referat mavzulari va uni yozish bo‘yicha metodik
тavsiyalar
Referat mavzulari

1. 
   F.de Sossyur ta’limoti va strukturalizm.
   

1. 
   Fonema va u haqidagi turli fonologik maktab vakillarining qarashlari (N.S. Trubetskoy, L.V. Shcherba qarashlarini o‘rganish).
   

2. 
   Fonema variantlari.
   
3. 
   Fonetik hodisalar. Kombinator fonetik hodisalar.
   
4. 
   Fonetik hodisalar. Pozitsion fonetik hodisalar.
   
5. 
   Gap bo‘laklari tasnifi.
   
6. 
   Grammatik kategoriyalar.
   
7. 
   Grammatik ma’no ifodalovchi vositalar.
   
8. 
   Grammatik ma’noning ifodalanish usullari.
   
9. 
   Grammatika – tilning grammatik qurilishini o‘rganuvchi soha.
   
10. 
    Leksema va so‘z.
    
11. 
    Leksemaning semantik tabiati: leksema va semema.
    
12. 
    Leksemaning shakl va ma'no tuzilishi.
    
13. 
    Leksikografiya. Lug‘at va uninig turlari hamda tuzilishi.
    
14. 
    Lug‘aviy birliklarning qo‘llanish doirasiga ko‘ra guruhlari.
    
15. 
    Lug‘aviy sath taraqqiyotining ichki va tashqi manbalari.
    
16. 
    Morfema va uning turlari. Yetakchi morfema.
    
17. 
    Morfema va uning turlari. Affiksal morfemalar.
    
18. 
    Nutqning fonetik bo‘linishi va birliklari.
    
19. 
    O‘zbek tilining taraqqiyot qonuniyatlari va usullari.
    
20. 
    Sharq mutafakkirlarining (Yusuf Xos Hojib, Koshg‘ariy, Abu Nasr Forobiy, Navoiy) til shakllanishiga oid qarashlari.
    
21. 
    Sintaktik birliklar.
    
22. 
    Sintaktik munosabat va uning turlari.
    
23. 
    So‘z ma’nolarining ko‘chish yo‘llari. Metafora va metonimiya.
    
24. 
    So‘z ma’nolarning ko‘chish yo‘llari. Sinekdoxa va funksiyadoshlik.
    
25. 
    So‘z turkumlari. So‘z turkumlari tasnifi va tavsifi.
    
26. 
    So‘zlarni turkumlarga ajratish tamoyillari.
    
27. 
    So‘zning lug‘aviy va grammatik ma’nosi.
    
28. 
    So‘z tarkibining o‘zgarish yo‘llari.
    
29. 
    So‘z yasash tushunchasi. So‘z yasash usullari.
    
30. 
    Terminologiya. Termin va uning lisoniy belgi-xususiyatlari.
    
31. 
    Til – belgilar tizimi. Lingvistik belgi.
    
32. 
    Til oilalari. Turkiy tillar oilasi.
    
33. 
    Til va jamiyat.
    
34. 
    Til va nutq.
    
35. 
    Til birliklari va nutq birliklari.
    
36. 
    Til va tafakkur.
    
37. 
    Tilning ichki tuzilishi.
    
38. 
    Tillar aloqasi. Bilingvizm.
    
39. 
    Tillar tasnifi.Tasnif turlari.
    
40. 
    Tilning fonemalar tizimi. Fonologik nazariyalar.
    
41. 
    Tilning fonetik-fonologik sathi va birliklari.
    
42. 
    Tilning grammatik sathi va birliklari.
    
43. 
    Tilning leksik sathi va birliklari.
    
44. 
    Tilning taraqqiyot qonuniyatlari.
    
45. 
    Tilning vazifalari.
    
46. 
    Tilshunoslik fani bo‘limlari va tarmoqlari.
    
47. 
    Tovush va fonema.
    
48. 
    Urg‘u va uning tur hamda tiplari.
    
49. 
    Xalqaro tillar va ularning xususiyatlari hamda qo‘llanishi.
    
50. 
    “Yosh grammatikachilar”ning yutuqlari va kamchiliklari.
    
51. 
    Adabiy til va uning xususiyatlari.
    
52. 
    Davlat tili, rasmiy til va ularning xususiyatlari.
    
53. 
    Tilning taraqqiyot qonunlari va usullari.
    
54. 
    Tillarning tasnifiy birliklari.