М nuqtaning to’liq tezlanishi va yo’nalishi quyidagi ifodalar yordamida aniqlanadi.
(39)
(40)
Aylanma harakat qilayotgan qattiq jism nuqtasining tezlik va tezlanish vektori.
М nuqtani АВ aylanish o’qida yotgan О nuqta bilan tutashtirib radius- vektorini o’tkazamiz 16- rasmdan quyidagini yozamiz.
tenglikni (37) ga qo'yamiz.
yoki
vektorning moduli М nuqtaning tezligi moduliga teng vektor bilan vektorning yo’nalishi ustma – ust tushadi, demak
(41)
Aylanma harakat qilayotgan jismning istalgan nuqtasining tezlik vektori jismning burchak tezligi bilan shu nuqta radius–vektorining vektorial ko’paytmasiga teng. (41) formulaga Eyler formulasi deyiladi.
(41) tenglikning har ikkala tomonidan vaqt bo’yicha hosila olamiz.
yoki
(42)
(42) tenglama aylanma harakat qilayotgan jism ixtiyoriy nuqtasining tezlanish vektorini aniqlash formulasi. (42) tenglikning o'ng tomonidagi birinchi qavs urinma tezlanish, ikkinchi qavs esa normal tezlanish ekanligini e‘tiborga olsak quyidagini hosil qilamiz:
Qattiq jismning tekis parallel harakati.
Barcha nuqtalari biror qo'zg’almas tekislikka parallel harakatlanuvchi qattiq jismning harakatiga tekis parallel harakat deyiladi.
Jismning tekis parallel harakatiga misol qilib g’ildirakning to'g’ri chiziqli yo'lda dumalashi, shatunning krivoship – shatun mexanizmdagi harakati va boshqa harakatlarni ko'rsatish mumkin. Qattiq jismni qo'zg’almas o'q atrofidagi aylanma harakati, tekis parallel harakatning xususiy holi hisoblanadi.
Jismning tekis parallel harakatini ko'rib chiqamiz. Biror qo'zg’almas П tekislikka nisbatan harakatlanayotgan qattiq jism berilgan bo’lsin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
