Nuraliyev ismoiljon
-mavzu. Pахtаchilikdа innоvаtsiоn tехnоlоgiyalаr vа
Download 1.28 Mb. Pdf ko'rish
|
Qishloq xojaligi iqtisodiyoti fanidan mustaqil talim Nuraliyev I
|
28-mavzu. Pахtаchilikdа innоvаtsiоn tехnоlоgiyalаr vа
ulаrning iqtisоdiy sаmаrаdоrligi. Paxtachilik universal tarm oqqa aylanib borm oqda. U ning asosiy m ahsulotlari paxta xom ashyosi va poyasini qayta ishlash jarayonida 1200 dan ortiq sanoat m ahsulotlari olinadi. O 'zbekiston to'qim achilik 224 sanoati xomashyosi baiansida paxta tolasi 70 foizni, o'sim lik yog'- moy sanoati baiansida — chigit 90 foizni tashkil etadi. Paxta lolasini jahon bozorida sotish jarayonida 0 ‘zbekistonning valuta fondi ko'- payadi, yangi texnika va texnologiya sotib olish im koniyati m ustahkam lanadi ham da iqtisodiy taraqqiyot tezlashadi.O 'zbekiston paxtachiligida istiqbol vazifa uning yalpi hajmini keskin kam aytirmaslik, sifatini yaxshilash, asosiy qism ini m intaqada qayta ishlash hisoblanadi. Paxtachilik va u bilan bog'liq bo'lgan xalq xo'jaligi tarm oqlarini intensiv rivojlantirish, mavjud m ehnat, yer, suv va boshqa m oddiy resurslardan foydalanish sam aradorligini oshiradi, respublika iqtisodiyotining barqaror o'sishiga real sharoit yaratadi. O 'zbekistonda u num doryer, ayniqsa, suv resurslari chegaralangan. M avjud resurslardan foydalanish sam aradorligini oshirish, birinchi navbatda, har bir gektardagi paxtadan olinadigan hosildorlikni oshirish hisobiga erishiladi. H osildorlikni oshirish agrotexnologik jarayonlarni sifatli va qisqa m uddatlarda bajarish bilan bog'liq. Tarm oqni tashkil etishning barcha davrlarida va istiqbolida ham yuqori hosil olish uchun paxtachilikning xususiyatlarini hisobga olib, dastaw al alm ashlab ekishni ilmiy asosda amalga oshirish lozim. U zoq yillar g 'o 'z a va beda alm ashlab ekish tavsiya etilgan edi. N atijada tup ro q unum dorligi saqlanadi, ekin m aydonlari begona o'tlardan va kasalliklardan him oya etiladi, ulam ing sho'rlanish darajasi pasayadi. M ustaqil rivojlanish yillarida g 'o 'zadon, g'o'za-yem -xashak va boshqa ekinlar bilan alm ashlab ekish ham amalga oshirilm oqda. T adqiqotlarning natijalariga ko'ra, bir to n n a paxta yetishtirish uchun o 'rta hisobda 50—60 kg azot, 15—20 kg fosfor, 5 0 -6 0 kg kaliy sarflanadi. U lar organik o 'g 'itlar bilan birga qo'llanilganda, mineral o'g 'itlarn in g iqtisodiy sam aradorligi ancha yuqori bo'ladi. Paxta ekiladigan m aydonlarda har 3 - 4 yilda bir m arta 2 0 -3 0 tonna go'ng solish yaxshi sam ara beradi. G 'o 'zan i oziqlantirishda mineral o'g'itlarga chirigan va elangan go'ng aralashtiriladi. Bunda 1 kg am miakli selitraga 2 -2 ,5 kg, 1 kg superfosfatga 6 - 7 kg, 1 kg amrnofosga 1 ,5 -2 kg go'ng qo'shish yuqori sam ara beradi. Organik o 'g'itlar paxtachilikning barcha m ikroelem entlarga bo'lgan talabni qondirishni ham kuchaytiradi. Paxta xomashyosining iqtisodiy sam aradorligi uni sotish baholarining tashkil topish darajasiga bevosita bog'liq. Bu m ahsulotning davlat iqtisodiyotidagi aharniyati hisobga olinib, ko'tara xarid baholarida sotiladi. U ni belgilashda biologik navlarning tola tiplari va sanoat assortim enti asos qilib olinadi. Uning darajasiga jah o n b o zo rid a tashkil topadigan o ‘rta baholar ham ta ’sir etadi. O 'zbekistonning mustaqil rivojlanish yillarida paxta xom ashyosining o 'rta c h a ba'hosi oshib bormoqda. |
