Nuraliyeva xafiza otaevna
Download 1.95 Mb. Pdf ko'rish
|
Гигиена дарслик ПДФ
Steril xonalarda qyyidagi shaxslarga ishlashga ruxsat berilmaydi:
- teri kasalliklari (dermatit, qazg‗ok va boshqa teri kasaliklari); - yuqori nafas yo‗llari kasalligi bor shaxslar (bronxit, bronxial astma va boshqalar); - siydik yo‗lida kasalliklari bor shaxslar; - ruxiyatning buzilishi (nevrozlar); - tutqanoq (epilepsiya) kasalligi bor shaxslar; - tez kasallikga chalinuvchilar va bakteriya tashuvchilar; - allergik preparatlarga, qichishishni keltirib chiqaradigan, tumovni chaqiradigan preparatlarga sezuvchanligi bor kishilar; - ortiqcha vaznli xodimlar. Smena davomida ishlash uchun xalaqit beruvchi kasalliklar: oshqozon ichak traktidagi buzilishlar, surunkali gastrit va oshqozon yara kasalligi, diabet kasalligi, gipertireoz, uyquning buzilishi (uyquchanlik). Toza xonada ishlashga ruxsat berilganlar xodimlar esa quyidagilarni bajarishga majburlar: - xonaga kirishdan oldin qo‗llarini yuvish; - xojatxonaga kirgandan keyin qo‗llarni yuvish; - madaniyatsiz qiliqlarni qilmaslikka(qo‗l bilan burun artish va boshqalar); - muntazam tishlarni tozalash, og‗iz bo‗shlig‗i gigiyenasiga rioya qilish; - toza kiyinishga, ayniqsa ishga borishda. Pardozlash vositalari (kipriklar uchun tush, upa, lab bo‗yog‗i, tirnoq bo‗yog‗i, rumyana va boshqalar) mikroorganizmlarning ko‗payishi uchun qulay muhitni yaratadi. Qimmatbaho zeb-ziynat bezaklarida iflosliklar yig‗ilib qoladigan joylar ko‗p bo‗ladi, shuning uchun toza xonaga kirishdan oldin ularni echish talab etiladi. Steril xonalarda ishlovchilarga yuqoridagilarga qo„shimcha yana quyidagilarni bajarishlari kerak: 1. Qo‗llar tirsakkacha yuviladi; 145 2. Dezinfeksiyalovchi moddalar bilan 1,5- 2 daqiqa davomida ishlov beriladi; 3. Pauzadan keyin suv tirsak bo‗ylab oqishi kerak. 4.Kiyinish uchun maxsus rezina qo‗lqoplardan foydalanish kerak. Kiyinib bo‗lgandan keyin bu qo‗lqoplar steril qo‗lqoplarga almashtirilishi shart. 5.Steril xonalarda qo‗l yuvish instruksiyasi bo‗lishi zarur. Steril xududlar uchun mo„ljallangan kiyim qator xususiyatlarga ega bo„lishi kerak: 1. Kiyim ishlab chiqarilayotgan mahsulotni inson tanasi bilan bo‗ladigan kontaktdan ximoyalashi zarur. 2. Ximoya kiyimining matosi filtr rolini o‗ynaydi, shuning uchun u ma‘lum zichlikga ega bo‗lishi kerak. 3. Kiyimdan tolalar ajralmasligi kerak. 4. Kiyim inson tanasi yuzasini to‗liq yopishi kerak. 5. Kiyimning matosi yuvish va sterilizatsiyaga chidamli bo‗lishi kerak. 6. Kiyim antistatik xususiyatga ega bo‗lishi kerak. Kiyim turlari:1. Bir martalik (xalatlar, yuz va soqol uchun niqoblar, qalpoqchalar, baxillalar) 2. Ko‗p martalik. Ko‗p martalik kiyimlar sintetik tolalardan tayyorlangan bo‗lishi kerak. Paxta tolalaridan tayyorlangan kiyimlarni kiyish ruxsat etilmaydi. Kiyimlar oddiy tikilgan, cho‗ntaksiz, qistirgichlarsiz, keraksiz burmalarsiz bo‗lishi kerak. Kiyim qanday materialdan tayyorlangan bo‗lsa, uni tikish uchun ishlatiladigan ip xam shu materialdan bo‗lishi shart. Aseptik xududlarda ishchi xodimlarga qo‗yiladigan umumiy gigiyenik talablar: 1. Aseptik xududlarda xodimlar faqat maxsus standart himoya kiyimlarda yurishi shart. 2. Aseptik xududlarda turli bezaklar, shuningdek qo‗l soatlaridan xam foydalanish ta‘qiqlanadi. 3. Aseptik zonalarda kosmetik 146 vositalardan foydalanilgan xolda yurish taqiqlanadi. 4. Kiyinish va yuvinish tartibi maxsus instruksiya asosda bajarilishi lozim. Xodimni ishga qabul qilish paytida mehnat shartnomasiga maxsus bo‘lim kiritib, unda xodimning shaxsiy gigiyena bo‘yicha majburiyatlari va javobgarligini belgilab qo‘yish maqsadga muvofiq. Masalan, tozalik sinfi 5ga teng xonalarda ishlovchilar ishga pardozsiz kelish, ish kunidan oldin spirtli ichimliklar ichmaslik, korxona hududida hamda ishga kelishdan oldin ikki soat davomida chekmaslik majburiyatini oladilar. Oxirgi talab shunga bog‘liqki, kashandalar nafas bilan chiqaradigan havoda zarrachalar kontsentratsiyasi juda yuqori bo‘ladi, bu kontsentratsiya chekish tugagandan keyin juda sekin kamayadi. Bu zarrachalar ko‘pincha kichkina o‘lchamda bo‘lib, niqobda ushlanib qolmaydi. Ba‘zan savol tug‘iladi: toza xonaga kirishdan oldin cho‘milish kerakmi? Amaliyot shuni ko‘rsatmoqdaki, agar odam ishga yuvinib kelgan bo‘lsa, ishxonada dush qabul qilishga hojat yo‘q. Bundan tashqari, dush ostida iliq yoki issiq suvda cho‘milish teri poralarining ochilishiga, ter va mikroorganizmlar ajralishiga olib keladi. Busiz esa mikroorganizmlar teri qoplamasi yuzasiga chiqmaydi. Bevosita ishdan oldin dush qabul qilish zarurligi haqida qat‘iy ma‘lumotlar yo‘q. Shu bilan birga, alohida hollarda ishdan keyin dush qabul qilish talab etilishi mumkin. Avariyali vaziyatlar uchun dush to‘rlari nazarda tutilishi mumkin. Dushni (vanna emas) har kuni uyda qabul qilish zarur, zero u vannadan samaraliroq hisoblanadi. Toza xonalardan foydalanganda belgilangan tozalik sinfini muntazam saqlab turishga qaratilgan chora-tadbirlar kompleksi bajariladi. Toza xonalardan foydalanish tartibi ISO 14644-5 ―Toza xonalar va ular bilan bog‘liq nazorat qilinadigan muhitlar. 5-qism. Ekspluatatsiya‖ standarida belgilangan. Toza xonalardan foydalanishni tashkil qilishda barcha ishlarni bajarish tartibini belgilab olish lozim, buning uchun quyidagi savollarga javob berish kerak: qanday ish bajariladi (ishning predmeti), qanday bajariladi (ishni bajarish texnologiyasi), ijrochi kim, nimalar bilan ishlanadi (uskunalar, materiallar va h.k.lar ro‘yxati), qanday hujjatlar bo‘yicha ishlanadi (yo‘riqnomalar va h.k.). 147 Toza xonalar tizimidagi kritik jihat – xodimlardir, agar bunday xonalarda tegishli tayyorgarligi bo‘lmagan va bunday maqsadlarga mos kelmaydigan xodimlar ishlasa, loyiha eng yuqori darajada ishlab chiqilgan bo‘lsa ham toza xonadan foydalanish ko‘zlangan maqsadni bermaydi, uni tashkil etishga sarflangan mablag‘lar zoe ketadi. Toza xonalardan foydalanishda kritik omillarni yetarlicha hisobga olmaslik toza xonaning ifloslanishiga va mahsulot sifatining pasayishiga olib keladi. Rejali tartibda xavf omillari ustidan nazoratni yo‘lga qo‘yish va iflosliklarni aniqlash bo‘yicha harakatlarni belgilab olish kerak. Toza zonalar muammosi, texnologik jarayon davomida xodimlarning aniq harakatlari hamda qat‘iy texnik yechimlardan tashqari, tozalash deb ataluvchi ishlarga munosib, ya‘ni aniq yondashuvni taqozo etadi. Toza zonalarning doimiy standartini saqlash uchun uzluksiz ishlar uchun zarur bo‘lgan va shu tariqa firmaning sifatni kafolatlash tizimini ta‘minlaydigan bilimlar kerak. Bir qarashda oddiy bo‘lib ko‘ringan operatsiyalardagi nazoratsiz harakatlar keyinchalik mahsulot sifatida o‘z aksini topadi, bu esa muqarrar ravishda iqtisodiy yo‘qotishlarni keltirib chiqaradi. Farmatsevtika ishlab chiqarishiga eng oddiy holda uchta asosiy jarayonlardan tashkil topgan jarayon sifatida qarash lozim. Bular: tayyorlov jarajonlari, ishlab chiqarish jarajonlari va tozalash jarajonlariridir. Shuni anglab yetish muhimki, tozalash amallari ishlab chiqarish ishlaridan keyin keladi, ammo ayni paytda, keyingi ishlab chiqarish jarajonlaridan oldin olib boriladi. Tozalash va ishlab chiqarish jarajonlari o‘zaro yopiq aloqadorlikka ega, tozalash jarajonlarining noto‘g‘ri bajarilishi mahsulot sifatiga ta‘sir qilishi mumkin. Shuning uchun ishlab chiqarish jarajonlariga qanday e‘tibor berilsa, tozalash ishlariga ham shunday e‘tibor berish kerak. Ifloslanishni muhitda, asbob- uskunalarda, materiallardagi qoldiqlar miqdoriga qarab eng munosib tarzda ifodalash mumkin. Qoldiq mahsulotlarning tarqalishi usullariga qarab ular kontaminatsiyasi bir jinsli yoki turli jinsli bo‘lishi mumkin. Turli jinsli kontaminatsiyada kontamitatsiya manbalarini hamda katta e‘tiborni talab etuvchi eng kuchli ifloslanish joylarini bilish zarur. Ishlab chiqarishda qoldiq mahsulotlar 148 odatda turli o‘lchamdagi zarrachalar ko‘rinishida paydo bo‘ladi. Qoldiq mahsulotlar xarakteriga bog‘liq holda ifloslanishlarni fizik, kimyoviy, biologik ifloslanishlarga bo‘lish mumkin. Download 1.95 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling