Nuraliyeva Xafiza Otayevna, Qodirova Dildora Ergashevna, Fayzullayeva Zamira Raxmatovna

Profilaktikasi quyidagilardan iborat: 
1. Oziq-ovqat mahsulotlari bilan ishlashga aloqador shahslarning sog‗ligi 
ustidan qat‘iy nazorat olib borish. Teri qatlamida qulog‗ida, ko‗zida, tamog‗ida 
yiringli kasalliklar va yuqori nafas yo‗llarida yallig‗lanish belgilari bo‗lgan 
shaxslar oziq-ovqat mahsulotlari bilan aloqador ishga qo‗yilmaydi. 
2. Mastit kasalligiga uchragan hayvonlardan sog‗ib olingan sutni ichishni 
ta‘qiqlash. 
3. Oziq-ovqat korxonalarining xodimlari orasida stafilokokk tashuvchanlikni 
aniqlash ustidan doimo nazorat olib borish, burun-xalqum va chirigan tishlarni o‗z 
vaqtida davolatishlari kerak. 
4. Sut, sut mahsulotlari, kremli konditer taomlar shuningdek tez buziladigan 
boshqa mahsulotlarni sovitiladigan xonalarda saqlash. 
 
 
Botulizm (Klostridium botulinum) 
Botulizm lotin tilidan – botulis so‗zidan olinib, kolbasa ma‘nosini anglatadi. 
Chunki kasallikning kelib chiqishi ko‗pincha kolbasa iste‘mol qilish natijasida 
paydo bo‗ladi. Botulizm kasalligini keltirib chiqaruvchi bakteriya - Kl. Botulinum 
1896 yilda Gollandiyalik cho‗chqa go‗shtidan qilingan kolbasani ist‘emol qilish 
natijasida kasallikning og‗ir turi keng tarqalgan vaqtda E.Van Ermengem 

---

37 
tomonidan kashf etilgan. Botulizm-klostridium botulini toksini tushgan ovqatni 
iste‘mol qilish natijasida bo‗ladigan og‗ir, o‗tkir kasallik. Klostridium 
botilunimning oltita tiplari ma‘lum (A, V, S, D e, G). Ularning hammasi kishilarda 
kasallik qo‗zg‗atishi mumkin va har bir tipning toksini faqat xudi shu tipga 
chiqargan zardob bilan neytrallanadi. Botulizmni qo‗zg‗atuvchi-aniq anaerob u 
havo kirmagan joyda ko‗payadi, ya‘ni baliq, yog‗li cho‗chka go‗shtida, 
kolbasaning katta bo‗laklari ichida yoki germetik berk konserva va bankalarida 
hosil bo‗ladi. 
Klinikasi. Botulizm belgilari organizmga tushgan mikrob toksinlariga ko‗ra 2 
soatdan 36 soatgacha davom etadigan yashirin davrdan keyin yuzaga chiqadi. 
Kasallikning dastlabki alomatlari-«Ko‗z simptomlari» buyumlarning qo‗shaloq 
bo‗lib ko‗rinishi, ravshan ko‗rishning pasayishi. Bemorlarning boshi og‗riydi, 
tovushlar butunlay chiqmay qolishi mumkin (afoniya). Ko‗z qorachig‗larining 
yorug‗likni sezishi susayadi, akkamodatsiya pasaygan, ko‗z soqqalarining o‗ynab 
turishi (nistagim), katta kichikligi har xil (anizokoriya). Yuz muskulaturasining 
harakatchanligi zarar ko‗radi, mimika hatto yo‗qoladi ham (amimiya). Og‗zini 
ochish qiyinlashadi, yutish harakati buzuladi. Tana harorati me‘yorda, puls tez 
uradi. Kasalikning oxirgi davrida nafasning buzulishi asosiy siptom hisoblanadi. 
Botulizmda spetsifik zardob o‗z vaqtida yuborilmagan hollarda o‗lim hodisasi 70% 
gacha etadi.