Nuraliyeva Xafiza Otayevna, Qodirova Dildora Ergashevna, Fayzullayeva Zamira Raxmatovna

Genetik o„zgartirilgan oziq-ovqat. 
Oziq-ovqat sanoatining eng bahsli mavzularda biri genetik o‗zgartirilgan 
(GO‗) oziq-ovqat, ya‘ni muhandislar tomonidan ishlab chiqarilgan o‗simliklar 
genidir.
GO‗ o‗simliklar yoki ularning mahsulotlarini genlarni o‗z ichiga oladi, ya‘ni
boshqa o‗simlik, hayvon yoki bakterial turlarini yoki laboratoriya sharoitida ishlab 
chiqilgan genlar maqsadli ravishda ishlab chiqariladi. Bundan maqsad bir yoki bir 
necha kun uchun emas, balki uzoq muddatli yaxshi genni o‗zgartirilishi bilan shu 
o‗simlikdan olinadigan xosilni ko‗paytirish va yuqori samara erishishdir. Bu bilan 
o‗simliklarda qurg‗oqchilikka va tuproq sharoitiga chidamlilik qobiliyatini 
oshirish, turli xil o‗simliklarda uchraydigan chidamliligini oshrish bilan birga
ularni ozuqaviy qiymatini xam oshirishni ta‘minlaydi. Ba‘zi taxminlarga ko‗ra 
pestitsidlardan foydalanish kamroq samara beradi. 

---

41 
Ayni paytda, Amerika Qo‗shma Shtatlarida soya va makkajo‗xori eng ko‗p 
foydalaniladigan GO‗ ekinlardan biridir. GO‗ oziq-ovqatlarning zararli ta‘siri
insonlarni tashvishga solmoqda. Bunda oziq-ovqat tarkibida ko‗pincha mumkin 
bo‗lmagan oqsillarni uchrashi, organizmni allergiyaga yuqori sezgirligini oshiradi 
va immun tizimiga salbiy ta‘sir ko‗rsatadi. Bu ayniqsa genetik moyil odamlarga 
ko‗proq ta‘sir qiladi. 
2.6. Organizmning S-vitamini bilan ta‟minlanganligini o„rganish va 
baholash . 
Tayyor taomdagi askorbat kislota (AK) miqdorini aniqlash. 
Taomning suyuq qismidan 1-10 ml sinama olib oldindan 1 ml 2% NSL va 
distillangan suv bilan kolbaga solinadi. Kolbadagi umumiy titrlovchi eritmaning 
hajmi 15 ml bo‗lishi kerak. Eritma Tilmans reaktivi bilan och pushti ranga 
kirguncha titrlanadi. Bir vaqtning o‗zida 2 ta titrlash olib boriladi. Taomning 
quyuq qismini havonchada ezib, undan 20-50 gr olib qaytadan eziladi. 2% NSL 
kislotasidan 3 barobar ko‗p qo‗shiladi, aralashtiriladi va 10
1 
shu holda turadi. 10
1
so‗ng 4 qavatli doka yoki paxtadan o‗tkazib, quruq kolbaga solinadi. Toza kolbaga 
10 ml suzgichdan o‗tkazilgan birikmadan olinib, unga 15 ml bo‗lguncha 
distillangan suv quyiladi va Tilmans reaktivi bilan och pushti ranga kirguncha 
titrlanadi. 
Hisoblash quyuq va suyuq qismi uchun alohida olib boriladi. 
pa
N
UК
X
100
088
,
0




X- «AK»= mg% lardagi miqdori 
U-0,001 eritmasi Tilmans reaktivining titrlash uchun ketgan miqdori. K-
Tilmans reaktivi uchun to‗g‗irlovchi 0,088-1 ml 0,001 Tilmans reaktiviga to‗g‗ri 
keluvchi AKning mg/lardagi miqdori. N-quruq qismiga solingan eritmaning 
miqdori. 100-AK ning % lardagi hisobi. a-titrlash uchun suzgichdan o‗tkazilgan 
birikma miqdori. p-quyuq qismning og‗irligi grammlarda.
Masalan: taom og‗irligi-500 ml 
suyuq qismi-300 ml 

---

42 
quyuq qismi-200 ml 
a) suyuq qismida 3 ml ni titrlash uchun 1,1 mg ketgan bo‗lsa Tilmans 
reaktiviga to‗g‗irlash 0,93 ga teng; 
suyuq qismidagi «AK» ning miqdori: 
X= 1,1 ∙ 0,93 ∙ 0,088 ∙ 100 = 3,15 mg% 
taomning suyuq qismida: 
3,15-100 gr 
X-300 
X= 3,15 ∙ 300/x 100= 9,45 mg «AK» bor 
b) 20 gr quyuq qismiga 60 ml 2% li NSL eritmasi qo‗shiladi. 
10 ml suzgichdan o‗tkazilgan birikmani titrlash uchun 1,2 ml reaktiv ketgan. 
Taomning quyuq qismida «AK» miqdori 
X = 1,2 x 0,98 x 100 ∙ 60/ 20x10000 = 1,1 mg% 
3,1- 100 gr 
X-200 
Quyuq qismida 6,2 mg «AK» mavjud. 
X= 3,1 ∙ 200/100= 6,2 mg «AK»