Nuraliyeva Xafiza Otayevna, Qodirova Dildora Ergashevna, Fayzullayeva Zamira Raxmatovna
Bolalar va o„smirlar salomatlik holatini baholash
Download 1.91 Mb. Pdf ko'rish
|
Гигиена қўлланма лотин7 май 18 йил
- Bu sahifa navigatsiya:
- Birinchi guruh
- Uchinchi guruh
- To„rtinchi guruh
|
Bolalar va o„smirlar salomatlik holatini baholash
Hozirgi kunda bolalar va o‗smirlar salomatlik holatini baholash S.M.Grombax tomonidan tavsiya etilgan 4 ta mezon asosida olib borildi: 1. Tekshiruv davrida surunkali kasalliklarning borligi yoki yo‗qligi. 2. Organizm asosiy tizimlarining funksional holati erishgan darajasi. 3. Organizmning noxush ta‘sirlariga qarshilik ko‗rsatish darajasi. 230 4. Erishilgan jismoniy rivojlanish darajasi va uning uyg‗unligi. Taklif etilgan sxemaga muvofiq, bolalar va o‗smirlar salomatlik holati hisobga olinib, beshta salomatlik guruhiga bo‗linadi: Birinchi guruh - amaliy sog‗lom bolalar, bular surunkali kasalliklarga chalinmagan, o‗z yoshiga mos ravishda uyg‗un jismoniy rivojlanishga va me‘yoriy funksional ko‗rsatkichlariga ega bo‗lgan bolalar. Ikkinchi guruh - amaliy sog‗lom bolalar, lekin morfologik yoki funksional siljishlariga ega, tez-tez kasal bo‗ladigan bolalar. Bu guruhga engil miopasi bo‗lgan, qomatning tuzilishida nuqsonlari, yassi tovonlik bilan og‗rigan va h.k bolalar kiritiladi. Uchinchi guruh - kompensatsiya davridagi surunkali kasalliklarga chalingan bolalar (surunkali tonzillit, revmatizimning noaktiv davri va h.k), organizm ish faoliyatiga salbiy ta‘sir ko‗rsatadigan tug‗ma yoki orttirilgan jismoniy nuqsonlari bor bo‗lgan bolalar. To„rtinchi guruh - subkompensatsiya davridagi surunkali kasalliklarga chalingan bolalar. Bu guruhga kiritilgan bolalar tashkillashtirilgan bolalar muassasalariga borishadi. Beshinchi guruh - dekompensatsiya davridagi og‗ir surunkali kasalliklarga chalingan kam harakat, nogiron bolalar. Bu guruhga kiritlgan bolalar o‗quv-tarbiya muassasalariga qatnash imkoniyatiga ega emaslar. U.A.Karimov (1994) O‗zbekiston miqyosida, kichik yoshdagi bolalarni salomatlik guruhlariga taqsimlashda 2-guruhni alohida uchta guruhlarga bo‗lishni amaliyotga tavsiya qiladi: 1. 2-A guruh ayrim a‘zo va tizimlarni hamda butun organizm ish faoliyatini me‘yorda kechishiga halaqit bermaydigan ayrim morfologik nuqsonlarga ega bo‗lgan bolalar. 2. 2-B guruh kasalliklarni rivojlanishiga imkon beradigan turli xil ijtimoiy gigienik va boshqa tavsifdagi salbiy omillarga ega bo‗lgan bolalar. 3. 2-V guruh tez-tez kasal bo‗ladigan bolalar. 231 Atrof-muhitning turli xil omillari bolalar salomatligiga ta‘sir ko‗rsatadi, shulardan ko‗pchiligiga xavf tug‗diruvchi omillar hisoblanib, ular bolalar organizmiga salbiy ta‘sir ko‗rsatadi. Bolalar salomatlik holatiga ta‘sir etuvchi muhim omillar uch guruhga bo‗linadi: -turmush tarzi;-atrof-muhit holati;-biologik Ijtimoiy va atrof-muhit omillari biologik (shu jumladan, nasliy) omillar bilan birgalikda ta‘sir ko‗rsatadi. Bu odam kasallanishining atrof-muhit omillariga, shuningdek o‗sish va rivojlanishning biologik qonunlari va genotipiga uzviy bog‗liqligini yana bir bor ko‗rsatadi. Butun jahon sog‗liqni saqlash tashkiloti (BJSST) ma‘lumotlariga ko‗ra inson salomatligining shakllanishida ijtimoiy omillarning ta‘siri 50%ni, biologik omillar- taxminan 20%, antropogen omillar-taxminan 20%, tibbiyot ta‘minlanganlik-10% ni tashkil etadi. Biroq bu ko‗rsatkichlar shartli, o‗rtacha hisoblanib, o‗sish va rivojlanishning yosh xususiyatlarini alohida davrda patologiyalarning tarqalganligini va xavf tug‗diruvchi omillar ta‘sirini hisobga olmaydi. Atrof- muhitning xavf tug‗diruvchi omillarining ta‘sir kuchi turli yosh va jinsda turlicha bo‗ladi. Bu yoshgacha bo‗lgan bolalarning salomatlik holatiga ta‘sir etuvchi ijtimoiy omillar orasida oila tarkibi va ota-onaning bilimdonligi katta ahamiyatga ega bo‗lsa, 1-4 yoshda bu omillarning ta‘siri kamayadi, biroq hal qiluvchi ahamiyatga ega bo‗ladi. Lekin bu yashash sharoiti va oila daromadi, uyda parranda va uy hayvonlarining boqilishi, shuningdek, oila a‘zolarining chekishi katta o‗rin tutadi. Bolaning maktabgacha bolalar muassasalariga (MBM) qatnashi 1-4 yoshda muhim ahamiyat kasb etadi. 7-10 yoshda oila daromadi, yashash sharoiti, hayvonlarning boqilishi va chekish bolalar salomatligi shakllanishida katta ta‘sir ko‗rsatadi. Shunday qilib, o‗suvchi organizm salomatlik holatiga va rivojlanishiga ta‘sir etuvchi ijtimoiy-gigienik omillarni shartli ravishda muqobil (ijobiy) va nomuqobil (salbiy) guruhlariga ajratish mumkin. |
