О. Д. Рахимов, О. М. Турғунов, Қ. О. Мустафаев, Ҳ. Ж. Рўзиев

Воситавий маъруза. Мини-маърузанинг учинчи вазифаси эгалланган назарий 
билимларни воситага айлантириш, яъни маърузалар давомида олинган билимлардан аниқ 
реал шароитдаги муаммоларни ҳал этишда восита сифатида фойдаланишга оид кўникма 
ҳосил қилишдан иборатдир. Маълумки, инсон дастлаб айрим ахборотларни одатий, ҳаётий 
деб билим онтологияси сифатида қабул қилади. Анъанавий таълимда шу билан маъруза ўз 
функциясини бажариб бўлади ёки кўпи билан талаба олган билимларидан стандарт ҳаётий 
вазифаларни ҳал қилишда фойдаланиш малакасини эгаллайди. Талаба ушбу билимларнинг 
воситавий аҳамиятини тушуниб етмайди, яъни ушбу билимлардан фойдаланиш чегарасини 
белгилаб ололмайди. Таълим моделига компетент ёндошишда педагогнинг асосий вазифаси 
талабага фақат стандарт вазифалар ёки муаммолар ечими бўйича билим бериш эмас, балки 
олинган билимлардан ҳаётда учрайдиган турли хил вазиятларда восита сифатида 
фойдаланиш малакасини шакллантиришдан иборатдир.
Воситавий мини-маърузалар маърузанинг мураккаб жанри ҳисобланиб, маърузачида 
кучли ривожланган услубий қобилият бўлишини талаб этади. 

---

52 
Муаммоли маъруза. Муаммоли маъруза тингловчида маъруза мазмунига нисбатан 
илмий-изланиш муносабатларини юзага келишига имконият яратади. Муаммоли маърузада 
маърузачи ва тингловчилар ҳамкорлигида амалга ошириладиган камида 3 та мақсад мавжуд 
бўлади: 
 
тингловчилар томонидан назарий билимларни ўзлаштириш; 
 
назарий ва илмий фикрлашни ривожлантириш; 
 
билим олиш ва касбий қобилиятни шакллантириш.
Муаммоли маърузада маърузачининг асосий вазифаси
тингловчиларда илмий фикрлаш ва дунёқарашни шакллантириш бўлса, тингловчининг 
асосий вазифаси маърузачи билан диалог асосида ўзи учун янги билимлар, қонуниятлар ва 
муносабатларни кашф этишдан иборат бўлади.