О е. X o ‘j a n a z a r o V, М. M ir s o V u r o V, Т. N o r b o b o y e V a ekologiya va barqaror taraqqiyot ta’limi

3. Ikkinchi darajali kontsumentlar (o‘txo‘r hayvonlar 
biomassasi bilan oziqlanuvchi etxo‘r hayvonlar).
4. Uchinchi darajali kontsumentlar (etxo‘r hayvonlar 
biomassasi bilan oziqlanuvchi etxo‘r hayvonlar).
5. Produtsentiar va 1, 2, 3-darajali kontsumentlar biomassasi 
bilan oziqlanuvchi to ‘rtinchi darajali kontsumentlar. Organizm 
tomonidan oziqa bilan qabul qilingan energiya oziqa zanjiri 
bo ‘ у lab organizmdan — organizmga o‘tishda zanjiming har bir 
halqasida birin-ketin kamayadi va oxirida yo‘qolib ketadi.
Masalan: tariq - hashorat - qurbaqa - ilon - kalxat.
Ekologik 
p iram ida  
(grekcha, piramidos - ko‘p qirrali + oikos
- uy, vatan) - biomassa piramidasining o ‘zi deyish mumkin, 
ammo undan farqi shundaki, ekologik piramida quyidagi 4 ta 
qoidaga asoslanib quriladi:
1) ikkilamchi biomahsulotning vazni birlamchi biomahsulot 
vaznidan doimo kam bo‘ladi;
2) iste’mol qilinadigan organizmlaming vazni iste’mol 
qiluvchilar vaznidan doimo ko‘p bo‘ladi;
3) biomahsulot hosil qilish tezligi ikkilamchi biomahsulot 
hosil qiluvchiiaming qisqa yashaydiganlarida ulaming uzun umr
-3 5 -

---

EKOLOGIYA
ko‘radiganlariga 
nisbatan 
tez 
kechadi 
(serpushtlik, 
tez 
ko‘payish va vazn orttirish tezligi 
hisobiga);
4) 
ekologik piramidaning 
yuqori 
pog‘onalariga 
ko‘tarila 
borgan sari organizmlar soni 
kamayadi. 
Dastlab, ekologik 
piramida Ch.Elton tomonidan tuzilib, u sonlar piramidasi deb