Q O ’S H IM C H A M A ’L U M O T L A R
1. Issiq x o n a effek ti
EKOLOGIYA
Quyosh nuri atmosfera orqaii
singib,
Yerning
yuza
qismini
qizdiradi. 0 ‘z navbatida Yer yuzasi
infraqizil nurlami tarqatadi, bu
bilan
esa uning sovishiga yordam
beradi. Atmosferada
metan,
karbonat
angidrid
va
boshqa
issiqxona gazlarining to‘planishi
infraqizil nurlami o‘zida ushlab
qoladi,
natijada yer yuzasining
qizishiga olib keladi (3-4 shakllar).
3-shakI
4-shakl
Issiq x o n a effek tig a sa b a b b o ‘luvchi h o latlar
( ) ‘zb ek isto n
1993 - yilda iqlim o'zgarishi to‘g‘risidagi
BMTning Ramsar konvensiyasini, 1998 - yilning noyabrida Kioto
protokolini imzoladi hamda 1999 - yilning 20-avgustida
ushbu
hujjatlami ratifikatsiya qildi.
- 4 7 -
2. O z o n tu y n u g i
Ozon ( 0 3) - gaz, atmosferaning yuqori qatiamida tashkii
topib, 70 kilometr
balandlikkacha kuzatiladi, ammo uning asosiy
massasi 20-55 kilometr balandlikdagi masofada joylashgan.
Ozonning atmosferadagi umumiy massasi 3.2 x 10
9
tonna
atrofida. Ozon Quyosh radiatsiyasinmg taxminan 3 % ini, ya'ni
ultrabinafsha nurlaming 0,22-0,29 mkm uzunlikdagi to‘lqinlarini
yutadi (5-shakl).
EKOLOGIYA
5-shakl
ТЛпгл biunfskn wulni
Ultrabinafsha nurlar bakteriyalarni o'idiradi, organizmda D
vitaminining shakllanishida yordam qiladi.
Ammo ortiqcha
ultrabinafsha nurlar kuyish, teri kasalliklariga olib keladi. Agar
ozon bo'lmaganda, ultrabinafsha nurlar organik olamni o'zgartirib
yuborgan bo‘lar edi.
-
4 8
-
KKOLOGIYA
Ozon kunduzi maksimum,
kechasi minumum uchraydi va
fasliy qaraganda bahorda maksimum, kuz va qishda minimumni
tashkil etadi.
0 ‘tgan asrning 90-yillari o‘rtalaridan,
ozon tuynugining
Sharqiy va G ‘arbiy Sibir, Qozog‘iston, Markaziy Osiyoda
kengayishi kuzatildi.
0 ‘zbekiston Respublikasi tomonidan,
1993 - yilning 18-
mayida Vena konvensiyasining «Ozon
qatlamini himoya qilish
to ‘g‘risida»gi va 1998 - yilning 1- mayida Monreal protokollari
imzolandi
Do'stlaringiz bilan baham: 
