О е. X o ‘j a n a z a r o V, М. M ir s o V u r o V, Т. N o r b o b o y e V a ekologiya va barqaror taraqqiyot ta’limi
‘zb ek iston d a sh ak llan ad igan S ird aryo suv resu rsin in g
Download 6.53 Mb. Pdf ko'rish
|
Ekologiya va barqaror taraqqiyot ta`limi
0 ‘zb ek iston d a sh ak llan ad igan S ird aryo suv resu rsin in g
taq sim lan ish i Q C h ir c h iq B F a r g 'o n a Q O h a n g a ro n O S a n g z o r , Z o m in Orol dengizi. Orol dengizi berk suv havzasi bo'lib, O'rta Osiyoning shimoliy-g'arbiy qismida joylashgan. Akvatoriyasining hajmi bo'yicha MDH mamlakatlari ichida ikkinchi (Kaspiydan keyin), dunyoda to'rtinchi (Kaspiy dengizi, Amerikadagi Yuqori ko‘1 va Afrikadagi Viktoriya к o'li dan keyin) o'rinda turadi. Uning asosiy suv manbalari - Amudaryo va Sirdaryodir. - 5 5 - EKOLOGIYA S U V S T R E S S I HAQIDA Suv stressi (suv bilan ta'rninlanganlik. darajasi) har bir mamlakatda har yili meyor sifatida foydalaniladigan suv zahirasini umumiy baholangan suv resursi miqdoriga nisbatan foizlarda ifodalanishi orqali aniqlanadi. Suv stressimng to ‘rtta darajasi ajratiladi (YUNESKG materiallari bo‘yicha): Suv stressi past - 10 % dan kamroq suv zahirasidan foydalaniladigan mamlakatlar kirib, o‘zining suv resurslaridan noqulaylik sezmaydi (Janubiy Amerika mamlakatlari, Skandinaviya, Kanada, Rossiya, Avstraliya va boshqa mamlakatlar). Suv stressi o‘rtach a - bu yerda suv iste’moli 10 dan 20% ni tashkil etadi (Xitoy, Yaponiya, Ukraina, Turkiya, Fransiya, Buyuk Britaniya va boshqa mamlakatlar). Suv steressi o‘rtacha va yuqori - bu yerda suvdan foydalanish 20 dan 40 % ni tashkil etadi. Suvdan barqaror foydalanishda zarur shart- sharoitlar yaratilishi zarurligi ko'zda tutiladi (AQSFI, Meksika, Aljir, Germaniya, Polsha, Hindiston, Qozog‘iston, Turkmaniston va boshqa daviatlar). Suv stressi yuqori - 40 % dan ortiq suvdan foydafaniladi va bu suv yetishmasligini bildiradi. unga suvdan intensiv foydaianadigan mamlakatlar kirib, suvdan oqilona foydalanish talab etiladi (Pokiston, Eron, 0 ‘zbekiston, Yaqin Sharq mamlakatlari, Liviya, Misr). - 5 6 - EKOLOGIYA 0 ‘ZBEK1STONDA SUV RESURSLARIDAN FOYDALANISH Umumiy suv iste’moli 0 ‘zbekistonda 62-65 km3 darajasida bo‘lib, undan taxminan 36 km3 suv Amudaryo va Sirdaryodan olinadi. Amudaryo havzasi suvlaridan 2 million gektardan ortiq yer maydonlari sug‘oriladi. Shuningdek, O'zbekiston hududida bevosita shakllanadigan suv resurslarining hissasi Amudaryo havzasi bo‘yicha 6 % ni, Sirdaryo havzasi bo'yicha 16 % ni, umuman respublika bo‘yicha olganda umumiy oqimning taxminan 8 % ini tashkii etadi. Chirchiq va Ohangarondan tashqari barcha daryolar transchegaraviy hisoblanadi. Suv ta’minotining asosiy manbalari, xo'jaiik kategoriyalari bo‘yicha suvdan foydalanish, viloyatlarda suvning taqsimianishi, Sirdaryo havzasi suv omborlarining Markaziy Osiyo rnarnlakatlarida joylanishi haqidagi ma’lumotlarni 9-12 — shakllar orqali tahlil qilishimiz mumkin. - 5 7 - |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling