O murodqulov. L

1-Amaliiy mashg’ulot: Buyruq fe’li
Asosiy savollar: vajh-e amrining yasalishi

vajh-e amrining anglatuvchi ma’nolar.

Mavzuga oid tayanch tushunchalar:
. ﻩﺪ ﺮﻜ ﺮﻀﺎﺣ ، ﻩﺪﻧﺍﻮﺧ، ﺕﺴﺍ ، ﻲﻠﻗﻧ ﻲﺿﺎﻤ ، ﻪﻧ 1-savol bo’yicha dars maqsadi:
yasalishini tushuntirish.

Identiv o’quv maqsadlari: 1.Fe’llardan ﻲﻠﻗﻧ ﻲﺿﺎﻤVAJHE AMRI yasay oladi.
2. ﻲﻠﻗﻧﻲﺿﺎﻤ vajh-e amrini shaxs-sonda tuslay oladi. 3.ﻲﻠﻗﻧﻲﺿﺎﻤ vajh-e amrini bo’lishsiz shaklini yasalishini izoxlaydi
Kerakli jihozlar: Doska, bo’r, tablitsa (imloga oid).

1-savol bayoni:

Fors tilida buyruq fe’li buyurish,iltimos ma’nolarini ifodalaydi. Bunda nutq ikkinchi shaxsga qaratilgan bo’ladi.
Buyruq fe’lining birlik shakli fe’lning hozirgi zamon negiziga be- old qo’shimchasini qo’shish orqali yasaladi. Masalan:

ﻦﺘﻔﺮ raftan ﻮﺮ ro’u ﻮﺮﺒ bero’u --bor ,ket

ﻦﺪﺍﻮﺨ xondan ﻦﺍﻮﺨ xon ﻦﺍﻮﺨﺒ bexon –o’qi

ﻦﺘﺷﻮﻨ naveshtan ﺲﻴﻮﻨ navis ﺲﻴﻮﻨﺒ benavis --yoz

Buyruq fe’lining ko’plik shakli birlik shakliga ﺪﻴ -id shaxs-son qo’shimchasini qo’shish orqali yasaladi.Masalan:

36

ﻦﺘﻔﺮ ﻦﺘﺷﻮﻨ

ﺪﻴﻮﺮﺒ ﺪﻴﺴﻴﻮﻨﺒ
Birlik raftan Naveshtan

Ko’plik Beravid
Benavisid

ﻮﺮﺒ ﺲﻴﻮﻨﺒ

Boring,keting
Yozing

Bero’u
Benavis

Agar hozirgi zamon fe’l negizi cho’ziq ﺍ o yoki ﻮ u unlisi Bilan tugan bo’lsa buyuruq fe’lining ko’plik shaklida shaxs-son qo’shimchasi oldidan bir hamza belgisi ortirilib yozililadi. Masalan:
ﻦﺘﻔﮔ guftan - ﻮﮔ gu

ﻦﺪﻮﻤﺮﻔ farmudan - ﺎﻤﺮﻔ farmo

ﺪﻴﺋﻮﮔﺒ beguid- ayting

ﺪﻴﺋﺎﻤﺮﻔﺒ befarmoid - buyuring

Buyruq fe’lida urg’u ﻪﺒ -be old qo’shimchasiga tushadi.Prefiksli fe’llardan buyuruq fe’li yasalganda ﻪﺒ -be old qo’shimchasi ko’pincha tushib qolib, shakl jihatdan fe’lning hozirgi zamon shakliga mos keladi:

ﻦﺘﺷﮔﺮﺒ bar gashtan ﺪﺮﮔﺮﺒ bar-gard

ﻦﺘﺴﺍﻮﺧﺮﺒ bar-xostan

Qo’shma fe’llardan buyuruq fe’li yasalganda , fe’liga qo’shiladi. Maslan:
ﺯ ﻴﺧﺮﺒ bar-xiz

ﻪﺒ be- old qo’shimchasi ko’makchi

ﻦﺪﺮﻛ ﺖﺤﺍﺮﺘﺴﺍ- ESTEROHAT KARDAN - ﻦﻛﺒ ﺖﺤﺍﺮﺘﺴﺍ ESTEROHAT BE KUN ﻦﺪﺮﺧ ﻢﺴﻗ - qASAM XO’RDAN ﺮﺧﺒ ﻢﺴﻗ qASAM BEXO’R

Qo’shma fe’llarda ﻪﺒ be- old qo’shimchasi tushib qolishi ham mumkinMasalan:

ﻦﻛ ﺖﺤﺍﺮﺘﺴﺍ ﺮﺧ ﻢﺴﻗ -

37


- estroxat kun
qasam xo’r

Mumtoz adabiyotlvarda ba’zan buyuruq ma’nosini ifodalash ﻪﺒ be o’rniga ﻰﻤ mi old qo’shimchasini ishlatish hollari uchraydi.

ﻰﻗﺎﺒﻤ ﺍﺪﺮﻔﺒ ﺍﺮﺰﻮﺮﻤﺍﺮﺎﻛ Kori emruzro be fardo maboqi