O yakubjonov, S. Tursunov, J. Muqimov

Ekish chuqurligi. M a k k a j o ‘x o ri u r u g i a r i n i e k ish c h u q u rlig i 
tuproqning m exanik tarkibi, namligi va u ru g ‘ning ekish m uddatiga qarab 
4-5 sm b o iis h i m um kin. H a r qanday sharoitda u ru g ‘ni yerning nam i 
yetarli, zichlashtirilgan q atlam iga ekish kerak. M a k k a jo ‘xori u ru g ‘i 
m exanik tark ib i o g i r tu p ro q li y erlarda yuzaroq va m exanik tark ibi 
yengil tu proq lard a chuqurroq ekiladi. Ekish kechikkanda tu p ro q yuzasi 
qurigan b o is a ham 8-12 sm chuqurlikda ekilsa, m akkajo'xori u ru g ia ri 
y ax sh i u n ib c h iq q a n lig i va y u q o ri h o sil o lin g a n lig i ta jr ib a la r d a
kuzatilgan.
Ekinni parvarish qilish. M akkajo‘xori yetishtirishning eng m as’uliyatli 
davri ekinni parvarish qilishdir. Hosil b o ig a n qatqaloqni buzish va unib 
chiqayotgan begona o ila rn i yo‘qotish uchun uru g ‘ ekilgandan 4-5 kun 
o ‘tib, m aydonlar boronalanadi. Bunda boronaning tishlari yerga 1-2 sm 
b o tib k iris h i k e ra k . O d a td a u r u g ‘ e k ish y o ‘n a lis h ig a n is b a ta n
k o ‘ndalangiga boronalanadi. A gar m aysalar chiqqandan keyin dalani 
qatqaloq bossa, MVM-2,8 rusumli rotatsion m otipa bilan buziladi.
M ak k ajo ‘xori 3-4 barg chiqarganda q a to r oralariga birinchi ishlov 
beriladi. Bunda KR N -4,2, K R N -5,6 maxsus m akk ajo‘xori yoki g ‘o ‘za 
kultivatorlaridan foydalaniladi. Q ator oralariga ishlov berishni sug‘orish 
bilan m oslashtirib olib borish m uhim dir. O datda, m akk ajo‘xori qato r 
oralariga 3 m arta ishlov beriladi.
Birinchi kultivatsiya q a to r oralari chekkasida 6-7, o ‘rtasid a 12-14, 
ikkinchi shunga mos ravishda 5-6 va 10-12, uchinchisi 4-5 va 7-8 sm 
c h u q u rlik d a o ‘tkazilad i. C h unk i o ‘sim lik ildiz tizim i qirqilib qolsa, 
rivojlanmaydi va hosil kamayadi.
0 ‘sim lik m ah su ld o rlig ig a un i o ‘suv d a v rid a y etarli suv bilan
t a ’m inlash yuqori darajada t a ’sir k o ‘rsatadi. Sug‘orishlar soni tup ro q 
iqlim sharoiti, sug‘orish m arom i va usuliga b o g iiq b o ia d i. O datd a, 
m a k k a jo ‘xori 3-6 m a rta sug‘oriladi va m avsum iy su g 'o rish m arom i 
gektariga 3000-4000 kub m etrni tashkil etadi. Bizning tajribalarim iz

---

natijalariga k o ‘ra, F arg ‘ona vodiysi sharoitida gektaridan 10 t don hosili 
uchun m akkajo‘xorining jam i suv sarfi gektariga 6000 kub m etrni tashkil 
qiladi. Bu ekin uchun tuproq namligi uning nam sig‘imiga nisbatan 70- 
80 foiz b o iis h i m aqbul hisoblanadi. Y u q ori hosil olish uchun ekinga 
shunday sharoit yaratish kerakki, u namlik bilan doim ta ’minlanishi kerak. 
Shu bilan birg a, ekin uchun tu p ro q d a o rtiq c h a suv b o iis h i, qisqa 
m u dd atli b o i s a ham , unga salbiy t a ’sir k o ‘rsatad i. M arkaziy Osiyo 
sharoitid a m ak k ajo ‘xori, asosan, egatlar orqali sug‘oriladi. D aladagi 
ekinni suv bilan bir xilda t a ’m inlash uchun sug'orish egatlari uzunligi 
50-70 m etr b o iish i kerak. Bir m artalik suv m e’yori yer osti suvlarining 
chuqurligi va o ‘sim lik о ‘suv davriga q a ra b 600-1000 kub m etrgacha 
b o iis h i m umkin.