O yakubjonov, S. Tursunov, J. Muqimov

31-rasm. Loviya. 
l,2-o ‘simlikning ikkinchi uchtalik bargining hosil bo ‘lishi va gullash, 
meva hosil qilish bosqichlari; 3-uchtalik barg va gul; 4-dukkaklar; 5-urug'
Oddiy loviya (Phaseolus vigarus Savi)ning ilashuvchi va zich bo‘lib 
o ‘suvchi turlari bor. K o ‘pgulli loviya (Phaseolus m ultilorus wiled) 
chirmashib o ‘sadi, gullari oq, qizil tusda b o iib , urugiari yirik. 1000 dona 
urug‘ning vazni 700-1200 g keladi. Lim loviya (phaseoeus lunatus L) 
oziq-ovqat uchun ishlatiladi, dukkaklari nisbatan mayda, tez yoriladi. 
0 ‘tkir bargli loviya (Phaseolus acutifolius A) chirmashmay o‘sadi. Urug‘ 
va dukkagi yassi, u ru g iari mayda-mayda, boshqa turlariga qaraganda 
qurg‘oqchilikka chidamli. 1000 dona urug‘ning vazni 100-120 g.

---

Loviya poyasi o ‘tsimon poya b o iib , pastidan boshlab shoxlanadi, 
poyalarning shoxlanishi uning turiga bo giiq . Uning shoxlaydigan va 
shoxlamaydigan turi mavjud. Shoxlash m iqdori turlicha: yirik, zich 
joylashgan, turlarida bo‘yining uzunligi 25-45 sm. Poyasining uzunligi, 
jing alaklashgan tu rlarin in g b o ‘yi 50-75 sm va yarim o ‘raluvchan 
tu rlarin ing b o ‘yi 1,5 m, o ‘raluvchan tu rlari 2,5 m gacha b o ia d i. 
U rug‘palla barglari yashil, pushti va binafsha rangli b o ia d i. Birinchi 
ikkitasining chin barglari yuraksimon, barglari uchtalik. Gul to ‘plami 
barg q o itig ‘ida joylashgan, 2-8 donagacha boiadi, gullari nisbatan yirik, 
14-27 mm uzunlikda oq pushti, binafsha va och siyohrang boiadi.
Dukkaklarning ko‘rinishi turli shakl va uzunlikda, to ‘g‘ri bukilgan, 
qilichsimon, o ‘roqsimon, tekis, g‘adir-budir b o iish i mumkin. B a’zi 
dukkaklarning ichidagi don o ‘rtasida yupqa to ‘siqlar mavjud, b a ’zi 
turlarida esa to ‘siqcha bilinar-bilinmas, oq, binafsha, ba’zan qora rangda 
boiishi mumkin. U rugiarning shakli va hajmiga qarab hamma turida 
urug‘ choki har xil tusda ko‘rinib turadi. 1000 dona urugining hajmi 
yirik donlarda 450-750 g. 0 ‘rtacha yirik donlar vazni 110-150 g keladi. 
U rugiarining shakli sharsimon, buyraksimon, rangi oq-qora, jigarrang 
va to ‘q qizil, nuqtali d o g ia r boiadi.