O yakubjonov, S. Tursunov, J. Muqimov

Rivojlanish davri. 
Sholining quyidagi rivojlanish: unib chiqish, 
maysalash, tuplanish, nay o ‘rash, ro ‘vak chiqarish, gullash va yetilish 
davrlari bor. Sholi o‘simligi rivojlanish davrida o‘sish holatdan generativ 
(jinsiy) holatga asta-sekin o ‘tadi. Sholining ontogenez bosqichlarini L.D. 
Majirova va F.M. Kuperman (1955) ta ’riflashgan. Ular buni 12 bosqichga 
boiishgan. Keyinchalik P.S. Yerigin (1969) 8 va 9-bosqichlarni birlashtirish 
mumkinligini k o ‘rsatgan.
Birinchi bosqich 
murtakda yosh o ‘simlik shakllanishi bilan ta ’riflanadi. 
Bunda o ‘simlikda o ‘sish konusi va dastlabki uchta barg-kaleoptile, 
yaproqsiz barg va birinchi chinbarg hosil boiadi. 0 ‘sish konusi juda 
kalta (0,06 mm gacha) b o iad i. Bu bosqich donning unib chiqishi va 
maysalar paydo boiishiga to ‘g‘ri keladi.
Ikkinchi bosqich 
har bir barg (yuqori bargdan tashqari) qo‘ltig‘ida 
kurtaklar paydo b o iish i bilan boshlanadi. Pastki barglar joylashgan 
qism ida barglar va q o ‘shimcha ildizlar paydo b o i a boshlaydi. Bu 
bosqichning oxirida bosh poyaning o ‘sish konusida yuqori barglar paydo 
boiadi. Bu bosqich maysa chiqarish va tuplanishning boshlanish davriga 
to ‘g‘ri keladi.

---

Uchinchi bosqich 
o ‘sish konusining o ‘sishi bilan asoslanadi, bunda 
uning b o ‘yi 0,14 mm ga yetadi. Bu bosqichning oxirida d o ‘mboqchali 
boshlangich ro ‘vak o‘qi ajratiladi. Keyin bu bosqich tuplanish davriga 
o ‘tadi.
To‘rtinchi bosqich 
uchinchi bosqichning davomi hisoblanadi. Bunda 
o ‘sish konusida ro‘vakning ikkinchi va undan keyingi tartib shoxchalari 
paydo b o ia boshlaydi. 0 ‘sish konusi 0,2-0,5 mm gacha uzayadi. Bu 
bosqich ju d a m uhim hisoblanadi. C hunki shoxcha va b o shoqcha 
d o ‘m boqchalari qancha k o ‘p hosil b o ‘lsa, r o ‘vak shuncha hosildor 
b o ia d i. R o ‘vak asta-sekin shakllansa, sh o x chalar va b o sho qch a 
do‘mboqchalari ko‘proq hosil bo iad i. Bunga shu davrda suv sathi va 
haroratni 20 °C gacha pasaytirish yo‘li bilan erishish mumkin. Bu davrda 
azotli o ‘g‘itlar solish ham ro ‘vakning hosildorligiga ta ’sir ko‘rsatadi. Bu 
bosqich sholi tuplanishining oxiriga to ‘g‘ri keladi.