O yakubjonov, S. Tursunov, J. Muqimov

Agrotexnikasi. Almashlab ekishdagi o‘rni. 
Marjumak kuzgi boshoqli 
ekinlardan, dukkakli-don ekinlaridan b o ‘shagan yerga ekilsa, hosili 40 
% gacha oshadi. M arjum ak, g ‘o ‘za, kanop, sholi, soya, mosh kabi 
ekinlardan bo ‘shagan yerlarga ekiladi. Marjumakdan bo‘shagan yerlar 
kartoshka, moyli ekinlami ekish uchun qulay hisoblanadi.
Yerni tayyorlash. 
Maijumak bahorda ekiladigan boisa, yer kuzda haydaladi, 
rejalashtirilgan o‘g‘it solinadi, bahorda borona qilinib ekiladi. Takroriy ekin 
sifatida ekiladigan boisa, o‘tmishdoshning hosili yig‘ishtirilgandan keyin yer 
haydaladi, borona qilinadi, mola bostiriladi va so‘ngra ekiladi.
Ekish. 
Marjumakning mevasi urug‘ sifatida ishlatiladi. Ekishdan oldin 
urug‘ saralanadi. Buning uchun 10-15 % osh tuzi yoki ammoniy selitra

---

eritmasiga u r u g ia r solinadi, yengil va puch urug‘lar tepaga chiqib, 
saralanadi.
O'tkazilgan tajribalarda mayda urug‘ ekilganda 12,3 s, yirik urug‘ 
ekilganda 19,1 s/ga olingan. M arjum ak bahorda va yozning ikkinchi 
yarmida ekiladi. Bahorda ekilgan m arjumakning gullashi 25 °C dan 
oshmagan sharoitda o ‘tsa, yaxshi hosil olish mumkin.
Marjumak 2 usulda ekiladi:
A) yoppasiga qatorlab, qator orasi 13-15 sm qilib, don ekiladigan 
seyalkalarda ekiladi;
B) keng qatorlab, qator orasi 60 sm qilib ekiladi.
Ekish chuqurligi tuproqning mexanik tarkibiga bo g iiq holda 4-8 sm 
atrofida b o iad i. Ekish miqdori ekish usuliga b o g iiq b o iib , yoppasiga 
qatorlab ekilganda gektariga 4-5 mln. dona urug‘, keng qatorlab ekilganda 
2-3 mln. dona ,urug‘-„*ekiladi. «Bu oirugiiing -vazni *45-i00,Xg/ga b o ia d i.
0 ‘g ‘itlash. M arju m ak o 'sim lig i o 'g 'itg a ta^sirchanTTiidlogik 
tomonidan oziqa elementlariga talabchan. Masalan, 10 s don va tegishli 
somon yetishtirish uchun 44 kg azot, 25 kg fosfor, 75 kg kaliy sarflanadi. 
0 ‘zbekiston sharoitida bu masala to ‘la o ‘rganilmagan. 0 ‘rtacha bir 
gektarga 10-20 t chirigan go‘ng, 100-150 kg azot, 100-150 kg fosfor va 
50-70 kg kaliy solish tavsiya qilinadi. Ammo o‘g‘it miqdori yetishtirish 
sharoitiga, tuproq unumdorligiga qarab o ‘zgaradi.
Ekinni parvarish qilish. T o ia maysalanishdan keyin yer yuzida qatqaloq 
hosil b o isa, borona qilinadi. Maysa to ‘la chiqib boigandan keyin keng 
qatorlab ekilganda qator orasiga ishlov beriladi. Gullaguncha 1-2 marta 
kultivatsiya qilinadi. Gullarining yaxshi changlanishi uchun dalaga 
gullash davrida asalari uyalari qo‘yiladi. Don hosili 5-8 s oshadi. Takroriy 
ekin sifatida ekilgan marjumak ekishdan oldin sug‘orilsa, qatqaloq hosil 
boim aydi. Marjumak shoxlanish, gullash, meva shoxlanishi davrida kam 
sug‘oriladi (500-700M3 ga). Keng qatorlab ekilganda sug1orish ta ’siri 
yuqori boiadi. Hosil 5-6 s/ga oshadi.
Mevasining 75 % i pishganda don hosili yigiladigan mashinalarda 
o'riladi va 3-5 kundan keyin yanchiladi. Poyalari yaxshi o‘sgan bo isa, 
ta x ta yo rdam id a (JSB-4,2S) o ‘riladi, o ‘rish b alandligi 15-20 sm. 
Qurigandan keyin o ‘rilgan va dalada quritilayotgan hosil yigishtiriladi 
va yanchiladi. Buning uchun RSM-10-8, 0,54-102, APPT-3A yig‘uvchi, 
don kombaynlari («DON-1500», Yenisey-1200, Sa-6) bilan bir agregatda 
bajariladi.

---

M arjum ak yanchilishi uchun aksariyat hollarda bir barabanli don 
k o m b ay n lari ish la tila d i (SK -5A (M ) «N iva» «D on-1500»). Bu 
kom baynlar b o im a s a , ikki b arab a n li «Enisey-1200» kom baynida 
y anch ilad i. H osilni yig ‘ish sifatin i oshirish uchun « D o n -1500» 
kom bayniga PPK-10, «D on-1200» ga PKX-8 moslama biriktiriladi. 
Somon ham daladan tezda yig‘ib olinadi va g'aramlanadi.