O 'z b e k is t o n r e s p u r L ik a s L o L iy va o 'r t a m a X s u s t a 'l I m V a z ir L ig I

S avol va top sh iriq lar:
1. T a rb iy a tu s h u n c h a sig a t a 'r i f bering.
2. T a rb iy a d a o 'q u v c h ila rn in g yosh va o ‘ziga xos x u su siy atlarin i hiso b g a olish 
q o id asi ta rb iy a n in g q a y si jih a tla rin i n azard a tutadi?
3. 
H u q u q iy ta rb iy a n in g m aq sad va vazifalarin i ochib b ering.
4. Iq tiso d n in g sh ak llan ish i v a riv o jlan ish i tarixi h a q id a n im alarn i b ilasiz?
5. M e h n a t tarb iy a sin in g m aqsadi va m azm unini y o ritib b ering.
6. E k o lo g ik ta rb iy a n in g bosh v azifasi n im alard an iborat?
7. T ash q i v a ichki g o ‘zallik n i siz qanday tu sh u n asiz?
8. Jism o n iy ta rb iy a n in g v o sitalari n im alard an iborat?
9. B o sh la n g 'ic h s in f o ‘q ituvchilari olib bo rad ig an sinfdan tashqari 
tarb iy av iy ish larg a ta ’r if bering.
10. A llo m alarn in g tarb iy a haqidagi hikm atli so 'z la rid a n m iso llar keltiring.
182

---

IV Q ISM
X BOB. M A K T A B S H U N O S L IK  
T a ’lim tizim in i boshqarish
X alq ta ’limi tizim i deganda an iq m aqsadni k o 'z la b m am lakat yoshlariga 
ta ’lim -tarb iy a beradigan m uassasalar m ajm ui tushuniladi. H ar bir m am lakat xalq 
ta ’lim i tizim ining taraqqiyoti shu m am lakatda ishlab chiqarish kuchlari, ishlab 
chiqarish m unosabatlarining rivojiga va ja m iy a t taraq q iy o tig a t a ’sir etadigan 
ijtim oiy, iqtisodiy m asalalarga va m illiy xususiyatga b o g 'liq b o 'lad i.
Ta'lim ni boshqarish b o 'y ic h a vakolatli davlat organlarining huquqlari doirasiga 
q uyidagilar kiradi:
1. T a'lim sohasidagi yagona dav lat siyosatini ro 'y o b g a chiqarish;
2. T a'lim m uassasalari faoliyatini m uvofiqlashtirish va uslubiy m asalalarda ularga 
rahbarlik qilish;
3. D TS, m utaxassislarning bilim saviyasi va kasb tayyorgarligiga b o'lgan 
talablarning bajarilishini ta'm inlash;
4. O 'q itish n in g ilg ‘o r shakllari va yangi p edagogik texnologiyalarni. ta'lim ning 
texnik va axborot vositalarini o 'q u v ja ra y o n ig a jo riy etish;
5. O 'q u v va o 'q u v uslubiy adabiyotlarni y aratish va nashr etishni tashkil qilish;
6. T a'lim o lu v ch ilam in g yakuniy davlat attestatsiyasi va dav lat ta'lim
m u assasalarid a eksternet to 'g 'ris id a g i nizom larni tasdiqlash;
7. D av lat oliy ta'lim m u assasalarining rektorlarini tayinlash to 'g 'ris id a O 'zb ek isto n
R espublikasi V azirlar m ahkam asiga tak liflar kiritish;
8. P edagog xodim larni tayyorlash. u larning m alakasini oshirish. qayta tayyorlashni 
tash k il etish, shuningdek, qonun hujjatlariga m uvofiq boshqa vakolatlar. R espublika 
ta'lim tizim ini boshqarishda m ahalliy dav lat hokim iyati organlari ham ishtirok etadi. 
U larning R espublika ta'lim tizim ini boshqarishdagi o 'rn i va roli quyidagilar bilan 
belgilanadi:
l.T a 'lim m uassasalarini tashkil etadilar, qayta tashkil etad ilar va tugatadilar 
(respublika tasarru fid a b o 'lg a n m uassasalar bundan m ustasno) ularning ustavlarini 
ro 'y x a tg a oladilar;
183

---

2 . 0 ‘z hu d u d larid ag i ta'lim m u assasalarin i v a k o la t d o irasid a m o liy alash m iq d o rlarin i 
v a im tiyozlarini belgilaydilar;
З .Т а 'П т sifati v a darajasiga, sh u n in g d ek , pedagog x o d im larn in g kasb fao liy atig a 
b o ‘lgan d av lat talablariga rio y a etilishini ta'm inlaydilar. S hun in g d ek , qonun 
h u jjatlarig a m uvofiq bosh v ak o latlarn i ham am alga oshiradilar.
O ’zb ekiston R espublikasi “T a ’lim to ’g ’risid a”gi Q onunning 3 -m o d d asid a t a ’lim 
so hasidagi dav lat siyosatining asosiy p rin sip lari q u y id ag ilar deb k o ’rsatiladi:
1. T a ’lim v a tarb iy an in g inso n p arv ar, dem okratik x arak terd a ekanligi.
2. T a ’lim ning uzluksizligi va izchilligi.
3. U m um iy o ’rta, shuningdek o ’rta m axsus, k asb -h u n ar ta ’lim ining m ajb u riy lig i.
4. O ’rta m axsus, kasb -h u n ar ta ’lim ining y o ’nalishi: akadem ik litsey d a yo k i k asb- 
h u n ar k o llejid a o ’qishni tan lash n in g ixtiyoriyligi.
5. T a ’lim tizim in in g dun y o v iy x a ra k te rd a ekanligi.
6 . D avlat ta ’lim standartlari d o irasid a ta ’lim o lish n in g h am m a uchun ochiqligi.
7. T a ’ lim d aslu rlarin i tan lash g a y a g o n a va tab aq a lash tirilg an yo n d ash u v .
8. B ilim li b o ’lish va is te ’dodni ra g ’batlantirish.
9. T a ’lim tizim id a dav lat va ja m o a t bo sh q aru v in in g u y g ’unligi.
M azk u r Q o n u n n in g 9 m o d d asig a k o ‘ra ta'lim tizim i quyid ag ilarn i o ‘z ichiga oladi:
- d a v la t ta'lim stan d artlarig a m u v o fiq ta'lim dasturlarini am alg a o sh iru v ch i d av lat 
v a n o d av lat ta'lim m u assasalarin i;
-
ta'lim tizim in in g faoliyat k o ‘rsatish i va riv o jlan ish in i ta'm in lash uchun zaru r 
b o 'lg a n ilm iy tad q iq o t ishlarini b ajaruvchi ilm iy -p ed ag o g ik m u assasalarn i;
-
ta'lim so hasidagi d av lat b o shqaruv o rganlari, sh u n in g d ek , u larg a q arashli 
k o rx o n alar, m u assasalar v a tash k ilo tlarn i.
O ’zb ek isto n R esp u b lik asid a ta ’lim “T a ’lim to ’g ’risid a”gi 
Q o nunning 10- 
m o d d a sig a m u v o fiq qu y id ag i tu rla rd a am alg a oshiriladi.
184

---