O ’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi Samarqand davlat universiteti

Ichki va tashqi chizilgan piramidalar

Konusga ichki chizilgan piramida deb asosi aylanasiga ichki chizilgan ko'pburchakdan, uchi esa konus uchidan iborat bo'lgan piramidaga aytiladi. Konusga ichki chizilgan piramida yon qirralari konusning yasovchilaridan iborat.

Konusga urinma tekislik deb konus yasovchisidan o'tuvchi va bu yasovchini o'z ichiga olgan o'q kesim teksligiga perpendikulyar tekislikka aytiladi.

Konusga tashqi chizilgan konus deb, asosi asosi aylanasiga tashqi chizilgan ko'pburchakdan, uchi esa konus uchidan iborat bo'lgan piramidaga aytiladi.Tashqi chizilgan piramida yon yoqlari tekisliklari konusning urnima tekisliklari bo'ladi.
Ichki va tashqi chizilgan prizmalar

Silindrga ichki chizilgan prizma deb asoslari tekisliklari silindr asoslari tekisliklaridan, yon qirralari – silindr yasovchilaridan iborat prizmaga aytiladi.

Silindrga urinma tekislik silindr yasovchisidan o'tuvchi va bu yasovchini o'z ichiga olgan o'q kesimi tekisligiga perpendikulyar tekislikka aytiladi.
Silindrga tashqi chizilgan prizma deb, asoslari tekisliklari silindr asoslari tekisliklaridan, yon yoqlari silindrga urinuvchi prizmaga aytiladi.


Ichki va tashqi chizilgan ko'pyoqlar
Ko'pyoq sharga ichki chizilgan deyiladi, agar uning barcha uchlari shar sirtida yotsa.
Ko'pyoq sharga tashqi chizilgan deyiladi, agar uning barcha yoqlari yoqlari shar sirtiga urinsa.


Aylanish jismlari. Asosiy formulalar.
Belgilashlar:
V - hajm;
S_poln - to'la sirt yuzi;
S_bok - yon sirti yuzasi;
l -yasovchisi;
R - radius;
D, d - diametr;
h - balandlik.

Silindr

Konus