O ‘zbekiston respublikаsi oliy vа o‘rtа mаxsus tа’lim vаzirligi

1-rasm. Investitsiyalarning tiplari.

Nomoddiy qayta tayyorlash yoki malakasini oshirish dasturlarini amalga oshirish, litsenziyalar sotib olish, savdo belgilarini ishlab chiqarish natijasida firma ega bo‘ladigan boyliklardir.

2. Makroiqtisod va investitsiyalar aloqadorligi

Makroiqtisod investitsiyalarni jalb etish uchun eng avvalo muhit yaratadi va investitsiya jarayonini rag‘batlantiradi. Makroiqtisodiy nazariyada investitsiyalar - I, uy xo‘jaliklarining isteʼmol xarajatlari - C, hukumat xarajatlari - G hamda sof eksport xarajatlari - Xn bilan birga jami xarajatlarni (jami talab) tashkil yetadi yoki uning bir qismi deb qaraladi. Yaʼni:

YaMM = C+G+I+Xn

Investitsiya mablag‘larining asosiy manbai bo‘lib yopiq iqtisodiyot sharoitida mamlakatdagi uy xo‘jaliklari jamg‘armalari – S hamda hukumat jamg‘armalari -Sg hisoblanadi.

S = S + Sg

Ochiq iqtisodiyot sharoitida bunga xorijga chiqariladigan mamlakat ichki jamg‘armalari bilan xorijdan investitsiyalar va kreditlar ko‘rinishida kirib keladigan jamg‘armalar o‘rtasidagi farq - Sn ham qo‘shiladi:

S = S + Sg+Sn

Investitsiyalar hajmidagi u yoki bu manba ulushi mamlakatning iqtisodiy rivojlanish darajasiga, mamlakatdagi daromadlar darajasiga, ijtimoiy tuzilmaga, amalga oshirilayotgan iqtisodiy vazifalar, iqtisodiy siyosat strategiyasiga bog‘liq.
Investitsiyalar hajmini belgilovchi asosiy omillar foiz stavkasi va kutilayotgan o‘rtacha foyda meʼyori hisoblanadi. Iqtisodiyotga qilinadigan investitsiyalar hajmi foiz stavkasiga teskari proporsional kattalik hisoblanadi.
Investitsiyaga talab funksiyasi quyidagi ko‘rinishga ega:

Id = Im – kR

Bu yerda, Id – iqtisodiyotda investitsiyalarga talab hajmi;
Im – foiz stavkasi nolga teng bo‘lgandagi investitsiyalarga maksimal talab hajmi;
k – foiz stavkasi o‘zgarishiga investitsiyalar hajmi o‘zgarishi bog‘liqligini ko‘rsatuvchi empirik koeffitsiyent;
R – bank foiz stavkasi.
Investitsiyaga bo‘lgan talabni grafikdagi ifodasi R

I
R – foiz stavksi;

I – investitsiyaga talab.
Foiz stavkasining tushishi bilan investitsiyaga talab oshib boradi.
IS va LM modelini investitsiya siyosatiga bevosita bog‘liqligi makroiqtisodiyotda ko‘rsatib o‘tilgan. Shuningdek fiskal siyosat va monitar siyosat bilan uzviy bog‘liqdir.

3.