«обеспечение ускоренного развития национальной экономики и высоких темпов роста: проблемы и решения»

2-jadval 
2021 yilda xo’jalik toifalari bo’yicha asosiy turdagi dehqonchilik mahsulotlarini ishlab chiqarish  
 
Fermer xo’jaliklari 
Dehqon (shaxsiy 
yordamchi) 
xo’jaliklari 
Qishloq xo’jaligi faoliyatini 
amalga oshiruvchi 
tashkilotlar 
ming
tonna 
o’sish 
sur’ati, 
foizda 
ming
tonna 
o’sish 
sur’ati, 
foizda 
ming
tonna 
o’sish sur’ati,
foizda 
Don 
413,4 
96,4 
122,4 
91,1 
10,8 
176,4 
Paxta 
257,8 
88,6 
- 
- 
38,3 
129,1 
Kartoshka 
17,5 
101,8 
205,2 
103,5 
0,02 
18,3 
Sabzavotlar 
186,9 
116,9 
568,8 
102,2 
12,9 
102,4 
Poliz 
64,0 
115,9 
113,1 
100,9 
2,4 
57,5 
Mevalar va rezavorlar 
155,3 
108,6 
147,1 
102,0 
1,6 
68,3 
Uzum 
87,8 
100,9 
120,2 
108,2 
0,3 
24,9 
 
2021 yilda 23 556,9 mlrd. so’mga teng bo’lgan qishloq xo’jaligi mahsulotlari ishlab chiqarildi va 
ushbu hajmning 11 334,6 mlrd. so’mga teng qismi yoki 48,1 foizi dehqonchilik, 12 222,3 mlrd. so’mga teng 
qismi yoki 51,9 foizi chorvachilik sohasiga to’g’ri keladi. Bunda viloyat tumanlarining ulushi turlicha (3-
jadval). 
3-jadval 
Qishloq xo’jaligi mahsulot (xizmatlar) 
hajmining hududlar kesimida taqsimlanishi 
Qishloq, o’rmon va baliqchilik xo’jaligi 
mahsulotlar hajmi 
Aholi jon boshiga,
(ming so’m) 
 
mlrd. so’m 
2021 yilga nisbatan,
o’sish sur’ati % da 
Buxoro viloyati 
23 974,3 
101,6 
12 387,3 
Buxoro sh. 
297,0 
101,2 
1 057,8 
Kogon sh. 
24,9 
101,0 
406,8 
1
To‘raxodjayev T.I. Qishloq xo‘jaligida ishlab chiqarish texnologiyasi. O‘quv ko‘llanma. T.: 2004. 

---

“Milliy iqtisodiyotni jadal rivojlantirish va yuqori o‘sish sur’atlarini ta’minlash: muammolar va yechimlar” 
142 
Buxoro 
2 748,0 
102,3 
16 401,5 
Vobkent 
2 180,0
100,3 
15 526,7 
Jondor 
2 888,6 
102,6 
16 482,2 
Kogon 
1 780,4 
100,2 
22 622,8 
Olot 
1 695,5 
101,8 
17 040,4 
Peshko’ 
2 156,0 
102,4 
17 453,3 
Romitan 
2 145,1 
100,1 
15 057,2 
Shofirkon 
2 149,2 
101,7 
12 081,0 
Qorako’l 
2 391,5 
101,3 
14 548,1 
Qorovulbozor 
644,3 
100,6 
35 053,0 
G’ijduvon 
2 873,8 
102,3 
9 415,0 
ur’a 
Buxoro viloyatida qishloq xo’jaligini ekologiyalashtirish imkoniyatlari tadqiq qilinishi oqibatida 
quyidagi xulosalar olindi: 
1. Global ekologik muammolar keskinlashgan, turli iqtisodiy, moliyaviy va ijtiomiy krizislar 
rivojlangan davrda zamonaviy iqtisodiyotning resurstalab ishlab chiqarishga asoslangan modeli atrof 
muhitga zarar yetkazmaydigan, yangi resurstejovchi ishlab chiqarishga asoslangan modellarni talab 
qilmoqda. Shu sababdan dunyo mamlakatlari o‘z iqtisodiyotlarini ekologiyalashtirish zaruratiga duch 
kelishdi. Ushbu iqtisodiy model eng samarali sanaladi. 
2. Inqirozlar, ayniqsa, atrof-muhit muhofazasi bilan bog‘liq muammolar keskinlashib borayotgan 
sharoitida iqtisodiyot ekologiyalashuvi katta ijtimoiy ahamiyatga ega. Buni insonlarning nafaqat 
salomatlligi yo‘nalishida, balki, ularning ijtimoiy farovonligi, yashash va dam olish yo‘nalishlarida ham 
ahamiyati ortishi, buning oqibatida iqtisodiy farovonlikka erishi iqtisodiyotini ekologiyalashtirayotgan 
mamlakatlar, mintaqalar misolida namoyon bo‘lmoqda.
3. O‘zbekistonda iqtisodiyot tarmoqlarini, jumlada, qishloq xo’jaligini ekologiiyalashuvi darajasini 
oshirish, ishlab chiqarishni va xizmat ko‘rsatishni resurstejamkor, atrof-muhitga zararsiz munosabatda 
bo‘luvchi jarayonlarga asoslangan tizimga o‘tkazish uchun dastlabki huquqiy asoslar shakllantirilgan. 
Biroq, hali bu jarayonlarni qishloq xo’jaligining barcha tarmoqlari va insonlar hayotininng barcha 
jabhalarini qamrab oluvchi tarzda huquqiy-meʼyoriy asoslar yaratilmagan. Bu borada barcha jabhalarda 
“yashil hayot” tamoyillariga asoslangan tizimlar va mexanizmlarga o‘tish talab etiladi. 
4. O‘zbekiston va uning mintqalarida, jumladan, Buxoro viloyatida iqtisodiy rivojlanish zamonaviy 
resurstejamkor rivojlanish talablariga javob bermaydi, qishloq xojaligi tarmoqlarida resurslar isteʼmoli va 
ularning isrofgarchiligi juda katta. 
5. O‘zbekiston qishloq xo’jaligi tarmoqlarining ekologiyalashuv darajasini tahlil qilish shuni 
ko‘rsatdiki, bu borada respublika ko‘rsatkichlari juda past darajada va uni oshirishning juda katta 
imkoniyatlari mavjudligi aniqlandi. Umumiy qilib aytganda, respublikada bu raqamlar 50 foizga ham 
yetmaydi.
6. Buxoro viloyati qishloq xo’jaligi ham ekologiyalashuv darajasi juda past, ayniqsa, viloyat hududi 
to‘la cho‘l mintaqasida joylashganligi, iqlimining quruq ekanligi bu raqamning yanada pasayishiga sabab 
bo‘layotgan omillardan sanaladi. Qishloq xo‘jaligi tarmoqlari bo‘yicha tahlil qilinganda ham holat 
respublikaning boshqa mintaqalariga nisbatan ancha og‘ir ekanligi namoyon bo‘ladi. 
7. O‘zbekistonda, jumladan, Buxoro viloyatida iqtisodiyot tarmoqlarini ekologiyalashuvi darajasini 
oshirish uchun katta imkoniyatlar mavjud bo‘lib, ulardan bugungi kunda juda kam qismidan 
foydalanilmoqda. 
Tadqiqot davomida olingan ilmiy natijalar va xulosalarga asosan respublikamiz, jumladan, Buxoro 
viloyatida qishloq xo’jaligi tarmoqlarining ekologiyalashuvi darajasini oshirish uchun quyidagi taklif va 
tavsiyalar ilab chiqildi: 
1. Qishloq xo’jaligida resurstejamkor texnologiyalarga o‘tishni rag‘batlantirish mexanizmlarini ham 
bir tarmoq bo‘yicha va korxonalar xususiyatidan kelib chiqib, aniq ko‘rsatilgan holda ishlab chiqish. 
2. Qishloq xo’jaligi ishlab chiqarish jarayonlarida raqamli va “yashil” texnologiyalarning ulushini 
oshirish bo‘yicha ishlarni jadallashtirish, bunda “yashil” texnikalar va “yashil” transportlaridan keng 
foydalanishni yo‘lga qo‘yish lozim. 
3. “Yashil” texnologiya va texnikalarni ishlab chiqarish, moliyalashtirish, sotish va isteʼmol 
qiluvchilarni rag‘batlantirish mexanizmlarini yaratish va joriy qilish lozim. 
4. Iqtisodiy jarayonlarda yashil, ekologiyani muhofaza qlishga yo‘naltirlgan mexanizmlarni joriy 
qlish lozim, jumladan, yashil moliyalashtirish, yashil sug‘urtalash, yashil soliqlar va h.k. 

---