Obodonlashtirish va transport

Psammofitlar
deb ataluvchi o'simliklar guruhi mavjudki — ular 
qum da yashashga moslashgandir. Qum bosganda ular qo'shim cha 
ildiz hosil qiladi, bu ildizlar uzunligi bir necha o'nlab metrga yetadi 
(ayrim turlariniki, masalan, juzg'unniki 30 m ga yetadi). Bunday 
o'simliklarga juzg'undan tashqari qum akatsiyasi, saksovul kiradi.
Ildizida tugunakli bakteriyalar bo'lgan navlar havodagi azotni 
tutib oladi (lox, oblepixa, oq akatsiya, rakitnik).
Shunday navlar ham borki, ular tuzlangan yerlarda ham o'sadi. 
Ular tuproqda 2 - 3 % gacha xlorli natriy bo'lganda ham 
o'sish 
qobiliyatiga ega (solyanka, grebenshik, saksovul, sovun daraxti). 
Botqoq sarvi, rododendronlar, gingkgo tuproqda ohak bo'lishini 
ko'tara olmaydi. Boshqa navlar (shumtol, jo'ka, lavr, yevropa 
zaytuni) ohakli tuproq bo'lishini talab etadi. Aylant (Xitoy 
shumtoli) neft bilan ifloslangan tuproqda o'sishi mumkin. Shuning 
uchun o'simliklarni ekishini loyihalashdan oldin tuproq sharoitlari 
tekshirilishi kerak. Agar ko'kalamzoriashtirish obyektiga asos 
solishda tuproqni jiddiy yaxshilashning imkoni bo'lmasa, har bir 
aniq maydon uchun tegishli navni tanlab ekish kerak.
Relef.
Joyning relyefi (tekislik yoki past-baland, tog'li, dengiz 
sathidan 
balandligi, 
yon 
bag'irlaming 
qiyaligi, 
ulaming
187

---

ekspozitsiyasi) o ‘simliklarning o'sishi va rivojlanishiga kuchli ta ’sir 
ko'rsatib, mikroiqlim sharoitlarni (yoritishdan, isitishdan, havo va 
tuproq 
namligi, 
shamol 
rejimi 
va b.) 
shuningdek, 
tuproq 
qoplamasining 
xarakterini 
o'zgartiradi, 
bularning 
barchasi 
pirovardida o'sim liklarning ko'rinishi tarkibiga ta ’sir ko'rsatadi.
Tog'li tum anlarda relyefning ahamiyati, 
ayniqsa, 
keskin 
namoyon 
bo'ladi, 
ammo 
past-baland 
relyefli joylarda 
ham 
(tepaliklar, adirlar) daraxtlarning o'sish ko'rsatkichlari ancha katta 
miqdorda o'zgarib turadi. Shuning uchun bog' barpo etish 
masalalarini hal 
etishda 
navlarini 
to'g'ri tanlash va ulami 
joylashtirish uchun tabiiy o'sim liklar qoplamasining rivojlanishini 
sinchiklab o'rganish mikroiqlimiy va tuproq sharoitining butun 
majmuyini hisobga olish zarur.
D a ra x tla rn in g d e k o ra tiv s ifa tla ri
D a r a x t o ‘s im lik la r 
deb yer usti qismlari yog'ochli bo'lgan ko'p 
yillik o'simliklarga aytiladi.