Odam bo‘lish qiyin: roman va hikoyalar
Download 1.53 Mb. Pdf ko'rish
|
|
Olmas Umarbekov
80 , emas, tuman rahbarlarining ham hurmatiga sazovor bo‘ldi. Qandaydir bir yig‘ilishda u tuman dagi savdo ishlari haqida juda foydali va kerakli gaplarni aytganda, uning obro‘si yanada oshib ketdi. O‘shandan keyin ko‘p o‘tmay tunukasozlik arteliga direktor qilishdi. O‘n yildan ortiq ishladi shu artelda. So‘ng tuman savdo boshqarmasiga mudir qilib tayinlashdi. Shu yil u nima ish bilandir Qo‘qonga borib, Zavod aya bilan tanishib qoldi. Zavod ayaga og‘ir, yetti o‘lchab bir kesadigan G‘afurjon aka yoqib qoldi. O‘g‘lini unga qo‘shib Farg‘onani aylantir di, uyida mehmon qildi. Shahodat xola o‘shanda endigina o‘n sakkizga kirgan qiz edi. Gap orasi da G‘afurjonning hali uylanmaganligi, ish bilan bo‘lib ro‘zg‘or tutmaganligi ma’lum bo‘ldi. Za vod aya qizining uzoqqa ketib qolishini uncha istamasa ham, yigitning yaxshiligini ko‘rib, uni kuyov qilgisi kelib qoldi. Yo‘lini topib aytdi ham. G‘afurjon aka Shahodatni ko‘rib, rozi bo‘ldi. To‘y qilishdi. Zavod aya o‘zi Toshkentga tushib, kuyo vining yorbirodarlari bilan birgalikda, yoshlarga uyjoy qilib berdi. U kuyovidan, G‘afurjon aka ning do‘stlari esa kelindan, uning ko‘pni ko‘rgan, aqlli, tajribali onasidan xursand edi. Shunday toifa odamlar bo‘ladiki, ular mehnat bilan bo‘lib o‘zini o‘ylamaydi. Baland bo‘y, polvon qomatli G‘afurjon aka shunday odam edi. Uyida Zavod aya bergan jihoz, asbobanjomdan boshqa hech narsa bo‘lmay, mehmonizmon kelganda Sha hodat opa idishtovoqni ko‘pincha qo‘niqo‘shnidan olib chiqardi. Eridagi beparvolik unga ham o‘tib, onasining uni ol, buni ol, degan maslahatlariga: Odam bolish qiyin 81 , – Ha, olarman, shusiz ham kun o‘tyaptiku, – deb qo‘ya qolardi. Erxotin juda totuv, yaxshi yashashardi. Ab dulla tug‘ilganidan so‘ng, ularning hayoti yana da lazzatli bo‘lib ketdi. Bola bahona, uy yangidan qurildi. Hatto ortiqcha ulbul ham g‘amlandi. Shunga qaramay, G‘afurjon aka ro‘zg‘or ishlariga butunlay uquvsiz odamligicha qolaverdi. Ammo bu hech kimni – xotinini ham, qaynanasini ham, mahalladagi oshnaog‘aynilarini ham tashvishga solmadi. Chunki G‘afurjon aka uyini o‘ylamasa ham, mahalladagi deyarli har bir oilaning tashvi shi, kamko‘stidan xabardor edi. U qiynalib qolgan odamga yonidagi bor pulini berib yuborishdan ham toymas, sovg‘asalomni quyuq qilardi. Bundan u hech narsa tama qilmasdi. Shu qilgan ishi o‘zini xursand qilsa, bo‘ldi, shuning o‘zi unga kifoya edi. – Siz asalariga o‘xshaysiz, – derdi uni koyigan bo‘lib ba’zan Zavod aya. – Asal qo‘yasizu, o‘zingiz yemaysiz, boshqalar yeydi. – E, aya, – derdi shunda G‘afurjon aka. – Yax shi bisotdan yaxshi ot qolgani yaxshi. Qozon qay nab turibdimi, shuning o‘zi katta davlat. Biroq G‘afurjon aka haqida yomon o‘ylaydigan odamlar ham yo‘q emasdi. Ular, bunday saxiy likni oshibtoshib ketgan odam qiladi, sandig‘i to‘laki, shunday qilyapti, deb o‘ylashardi. G‘afur jon aka fisqi-fasod gaplar qulog‘iga yetsa ham, parvo qilmasdi. G‘iybatlarni eshitib, xomush o‘tirgan xotinini urishardi. – Chayon yomon chaqadi, – derdi u. – Lekin u hamma uydan chiqavermaydi. Bitta chayon deb o‘zingni koyitma. Topganimiz halol. Qo‘rqadigan joyimiz yo‘q. Olmas Umarbekov 82 , Chindan ham shunday edi. G‘afurjon aka xiyo nat qilmay ishladi. Shuning uchun idorada hur mate’tibori yaxshi edi. Sermehnat, hunarli odam xor bo‘lmaydi, derdi u nuqul. Bu haqda uning o‘zi to‘qiganmi yo eshitganmi – ikkita ibratli erta gi ham bor edi. Bittasi, taxminan, shunday: Bir fir’avnning qirqta xotini bo‘lib, qirqinchisi kam bag‘al bir gilam to‘quvchi hunarmandning qizi ekan. Fir’avn uning husniga maftun bo‘lib, o‘ziga nikohlab olgan ekan. Lekin qiz kambag‘al bo‘lgani uchun saroydagilar uni chiqishtirishmas, kun doshlari esa uni juda xor qilishar ekan. Bechora qiz kuyib ketganidan fir’avndan iltimos qilibdi: – Shohim, yo meni otamnikiga yuboring, yo shu yerga mening to‘quv asboblarimni olib ke lishni buyuring. Toki yolg‘izligim bilinmasin. Fir’avn uni ketkizmabdi. Lekin aytgan narsa larini olib kelishni buyuribdi. Qiz gilam to‘qishga tushibdi. Qirq kechayu qirq kunduz hujrasidan chiqmabdi. Hatto fir’avnni ham yoniga kiritmab di. Qirq birinchi kuni u fir’avnning oyog‘i tagiga bir gilam tashlabdi. Fir’avn uni ko‘rib, mahliyo bo‘lib qolibdi. U shu paytgacha bunday nozik did va mehr bilan to‘qilgan gilamni ko‘rmagan ekan. Gilamning o‘rtasida qipqizil atirgul ochilib tur gan emishki, uning husni rostdakam guldan ming marta afzal ekan. – Seni husn bobida tanho desam, hunar bo bida ham tanho ekansan. Hunaring siridan meni xabardor qil, – debdi shunda fir’avn. Qiz rozi bo‘libdi. Qisqa vaqt ichida fir’avnni gilam to‘qishga o‘rgatibdi. Fir’avn oyda bir marta fuqaro larim nima qilayotgan ekan, deb kechasi qaland |
