Oila psixologiyasi akadem ik litsey va k asb-h u n ar

0— 8 ball. M u sta h k a m q a t’iy salbiy psixologik m uhit. Bu 
o raliq e r-u x o tin n in g ajralish darajasiga y etib qolganini yoki 
birg alik d a y ashash h a y o tin i «juda og ‘ir», « c h id ab b o 'lm a y d i- 
gan» d arajad a e k a n lig in i k o ‘rsatadi.
9— 15 ball. N o q a t ’iy , o ‘zg aru v ch an p six ologik m u h it. 
B u n d ay k o ‘rsa tk ic h n i birg a yashashdan ixlosi qaytgan, o ‘zaro 
m u n o sa b a tla rid a k e sk in lik b o ‘lgan o ilalar beradi.
16—22 ball. N o a n iq psixologik m uhit. U n d a b a ’zi keskin- 
Üklar m avjud, lekin ijo b iy kayfiyat ustunlik qiladi.
23—25 ball. Q a t’iy, ijobiy psixologik m u h itg a ega b o 'lg an
oilalar.
11-test. 
«O ilangizda muloqot qandav?» testi
H u rm atli o ta -o n a la r! Siz o ‘z oilangizda qaysi m uloqot us- 
lubi m avju d e k a n lig in i b ilm o q ch i b o ‘lsan g iz, quyidagi test 
savollariga «H a» yoki « Y o ‘q» deb javob bering.

---

1. 
« M e n
o n a m a n ( o ta m a n ) , 
m e n g a
h a m m a
n a r s a
«m um kin» yoki «M en ay td im m i, d e m a k sh u n d a y b o kladi» d e -
gan ju m la n i a y ta olasizm i?
2. Siz b olan g izg a nisbatan jis m o n iy ja z o n i q o ‘llaysizm i?
3. Siz o ‘z ham koringizga n is b a ta n o vozingizni k o 'ta r ib
g apirishingiz, h a q o ra t qilishingiz m u m k in m i?
4. Siz shaxsiy zaruriyatlaringiz u c h u n tu rm u sh o ‘rto g ‘in g iz - 
d a n pu l yashirasizm i?
5. A gar ish d a yoki d o 'stla rin g iz o ld id a uzoq u sh lan ib q o l-
san giz, b u t o ‘g ‘rid a tu rm u sh o ‘r to g kin g iz n i o g o h la n tiris h n i 
o ‘zingiz u c h u n z a ru r deb h iso b lay m izm i?
6. Siz q o ‘rq itish m a q sa d id a m u s h t o 'q ta la o lis h in g iz
m u m k in m i?
7. T u rm u sh o ‘rto g ‘ingizning q a rin d o sh la rig a b aq ira o la s iz -
mi?
8. X ay rlash m asd an turib, u y d a n c h iq ib k eta olasizm i?
9. 0 ‘zingiz b ilan b ir sh a h a rd a y a sh o v ch i o g 'ir kasal q a r in -
d o sh in g izd an x a b a r olm ay bilasizm i?
10. Siz x o tinin gizni (eringizni) d u g o n a la ri, o ‘rto q lari b o ‘l- 
m asligi k erak d eb hisoblaysizm i?
11. Siz o ‘z h am koringizga q a ra ta «siz q a y erd a e d in g iz , 
q ay erlard a yuribsiz?» deya olasizm i?
12. M a ’lu m sharoitlarda tu rm u s h o ‘rto g ‘ingizni u z o q v a q t 
kutish zaru riy ati sizning jah lin g izn i c h iq a ra d im i?
Olingan m a 'lu m o tlar tahlili:
A gar siz h a m m a savollarga ijobiy ja v o b bergan b o ‘lsa n g iz , 
sizning o ilan g izd a m a ’m u riy -b u y ru q b o z lik tizim i h ukm su ra d i.
A gar ju d a b o ‘lm aganda u c h ta savolga «yo‘q» deb ja v o b
berg an b o 'lsa n g iz , dem ak hali u m id b o r, k o ‘p narsa y o ‘q o tm a -
g an siz, y o sh in g iz d a n q a t’i n a z a r n im a la r n id ir o 'z g a r tir is h
m um kin.
A gar javoblaringizning y arm i salbiy b o ‘lsa, siz d e m o k r a -
tizm g a m o y ilsiz, c h a rc h a g a n siz , d a m o lish in g iz kerak. S iz
asabiy va jah ld o rsiz , lekin u m u m a n o lg a n d a t o ‘g ‘ri y o ‘n a lis h d a
h a ra k a t qilayapsiz. 0 ‘zingizni te k sh irib k o ‘ring va yangi h a y o t-
ni boshlang. B oshlanishi u c h u n ju d a boM m aganda b itta p o z i-
tsiyani o ‘zgartirishga harakat q ilin g , m asa lan uydan k e ta y o tib
o ‘z yaq in larin g iz bilan m uloyim x ay rlash ish g a, ularga m u v a f- 
faqiyat, y axshilik tilashga h a ra k a t q ilin g . K ichkina yoki o ‘s m ir

---

b o lalarin g iz o ld id a tu rm u s h o ‘rtog‘in gizn i o ‘pib q o ‘yishdan 
uyalm ang. Bu n o rm a , n o rm a d a n og‘ish em as. A m m o b u bilan 
oiladagi m a ’m u riy -b u y ru q b o z lik tizim in i b a rta ra f etishga y o ‘l 
o ch ilg an b o ‘ladi.
0 ‘zingizni o ila n g iz a ’zo lari, h a tto b o lalaring iz bilan h am
m aslah atlashishga o ‘rg atin g . 0 ‘zingiz y akka q a ro r qabul qil- 
m a n g , siz sh u z a h o ti y a sh ash o s o n la s h g a n in i h is qilasiz. 
B ularn in g barch asi o ila d a g i nizolarni b a rta ra f e tish d a k atta roi 
o ‘ynaydi.
12 -test. 
«Siz bir-biringizga mos tushasizm i?» testi
H a q iq a td a n h a m b ir o lm an ing ten g ikki b o ‘lagidek b ir-b ir- 
lariga o ‘xshagan ju ftla rg a q arab biz, k o ‘p in c h a « U lar b ir-b irla- 
riga (ideal) m o s tu sh a d ila r» - deymiz.
Siz o ‘z ju ftin g iz g a (tu rm u sh o ‘rto g ‘ingizga, tan la g an kishi- 
ngizga) m o s tu sh a siz m i? U sizga m osm i? N im a sizlam i bog ‘lab 
tu rib d i? N im a a jra ta d i? S izlarning baxtli, m uvafîaqiy atli tu rm u sh
q u rish larin g iz u c h u n q a n d a y im koniyatlaringiz bor?
B uning u c h u n siz o ‘z juftingiz b ilan b irg alikd a quyida 
keltirilgan savollarga ja v o b berishga harak at qilib k o ‘ring.
1.
Burj (zo d ia k ) b o ‘y ich a sizning belgingiz 
va ju ftin g iz n in g belgisi quyida keltirilgan 
g u ru h la rn in g b itta s id a joylashganm i? a) 
Suv ( q ic h q ic h b a q a , b a liq , c h a y o n ) b) 
O lov (q o ‘y, k a m o n c h i, sher); d) H avo 
(egizaklar, ta ro z i, suv quyuvchi) e) Y er 
(b uzo q, qiz, to g ‘ ech k isi)
«Ha»
«Yo‘q»
2.
Siz, k o ‘p c h ilik o ra sid a (bazm larda) tez - 
tez b o ‘lib tu ris h n i yoqtirasizm i?
3.
Siz, n e c h a yil o ila q u rish g an lik iarid an
q a t’i n a z ar, e r- x o tin la r dam o lishlarini 
( ta ’tillarini) b irg a o ‘tkazishlari kerak deb 
hisoblaysizm i?
4.
Siz q an d ay hiso b lay siz, oila q u rg an d an
so ‘ng h am q a ra m a -q a rs h i jins v akillaridan 
d o ‘stga ega b o ‘lish m um kinm i?

---

5.
S izn in g o ta-o n an g iz b ir-b irla ri bilan b u- 
tu n la y
m u ro sa d a
( d o im o
k elishib) 
yash ay dilarm i (y ash agan larm i)?
6.
Siz o tan g iz bilan yaxshi m u n o sa b a td a m i- 
siz, (yaxshi m u n o sab atd a b o ‘lganm isiz)? 
(B u savol qizlar u c h u n ). S iz o n a n g iz b i­
lan yaxshi m u n o s a b a td a m is iz (yaxshi 
m u n o s a b a td a b o lg a n m is iz ) ? (B u savol 
yigitlar u ch u n ).
7.
Siz u c h u n e r-x o tin lik n in g aso siy m aqsadi 
n im a d a ? a) Bolalar va u la rn in g tarbiyasi 
h a q id a o ‘ylash. b) M od d iy t a ’m in lan g an - 
lik; d ) Iliq, xotirjam p six o lo g ik , hissiy 
m u h it. B ir-birini to 'la o £z a ro tu sh u n ish .
Olingan m a 'lu m o tla r tahlili:
E n di quyidagi jadvaldan fo y d a la n g a n h old a h a r b irin g iz o ‘z 
ballarin g izni hisoblab chiqing. A g a r y e ttin c h i savolga b e rg a n
javob in giz ikkovingizda ham b ir xil b o ‘lsa, u n d a h a r b irin g iz
o ‘zingizga y ana besh balldan q o ‘sh asiz, aks h o ld a y u q o rid a g i 
olti savolga olgan b allaringizning o ‘zin i qoldirasiz.
SAVOL
HA
YO‘Q
1
5
0
2
5
0
3
5
0
4
5
0
5
5
0
6
5
0

---

N a tija la m i hisob lab c h iq in g va yiqqan ballarin giz o ‘rtasid a- 
gi fa rq n i taqqoslang.
B ailar o ‘rtasida farq 5 — 10 b o ‘lsa: S izlarn ing ittifoqingiz 
m uv affaqiyatli (yoki m u v affaq iyatli b o ‘lish e h tim o li y u qo ri). U 
s iz la rn in g o ‘z a ro ta la b la rin g iz n in g b u tu n la y q o n d irilis h in i 
t a ’m in lay d i va sizn in g o ‘z ishonchingizga k o ‘ra rivojlanadi. 
S iz la rn in g farzan d larin g iz sevgi m uhitida oilaviy go rm o n iy ad a 
o ‘sish im k on iyatlariga eg alar.
B ailar farqi 15—25 b o ‘lsa: Sizlar o ‘rtangizdagi farq, sizlar­
n in g talablarin giz va in tilish larin g izn i am alga o sh irish d a qiyin- 
c h ilik la rn i yuzaga k e ltirish i m um kin. Bu esa k o ‘p in c h a bir- 
b irin g iz d a n q o n iq m a s lig in g iz g a va 
m u n o sa b a tla rin g iz n in g
so v u sh ig a olib kelishi m u m k in . Bir-biringiz bilan och iqchasiga 
g a p la sh ib olinglar.
S izlar, hali y an a u m u m iy y o ‘1 to p a o lishlaringiz m u m kin.
B ailar farqi 25 va u n d a n k o ‘p b o ls a : S izlarning xarakter- 
la rin g iz ju d a farqlidir. O ilan g izn i saqlab qo lish u c h u n , sizlar 
ikk o v in g iz ham d o im o b ir-b irin gizg a yon b e rish in g la r kerak. 
F a q a t sh u n d ag in a o ila n g iz o su d a hayot kechirishi m u m k in . 0 ‘z 
u stin g iz d a k o ‘p ro q ish la sh in g iz va juftingizga k o ‘p ro q e ’tibo r 
b erish in g iz kerak.
1 4 -test. «Qiyin hayotiy vaziyatlardan chiqa olish» testi
O d a m la r h ay o tn in g q iy in sharoitlaridan tu rli yoMlar bilan 
c h iq a o la d ila r. B u n d a y h o la tla r pedagogik fa o liy a td a k o ‘p 
u c h ra y d i. B a ’z ila r q iy in c h ilik la rg a m o sla sh a d ila r va «oqim
b o 'y la b » suzishga h a ra k a t qiladilar. B oshqalar esa taq dird an
n o ro z i b o ‘lib, jah l q ila d ila r, em otsional q arsh ilik k o ‘rsatadilar, 
lek in h e c h n arsani hal q ilm a y sekin tin c h la n a d ila r. U chin chi 
xil o d a m la r esa m u a m m o n i «ko‘rmaslikka» h a ra k a t qiladilar. 
T o ‘rtin c h i xil o d a m la r e s a q an d ay d ir b o sh q ach a y o ln i qid i- 
ra d ila r. Q uyidagi test o d a m n in g hayot q iy in c h ilik la rin i hal 
q ilis h d a u stu nlik q ila d ig a n y o ‘llarni to p a oigan qobiliyatini bel- 
g ila b b erad i. T estn i y e c h is h d a har bir savolga b itta variantni 
ta n la b ja v o b berish kerak.
1. 
B oshqa kishilarga o ‘z k o ‘ngilsizliklaringiz va tashvish- 
la rin g iz haq id a g a p ira siz m i?
a ) y o ‘q , c h u n k i b u m e n g a yordam b erm ayd i deb hisoblay- 
m a n ;
b ) h a , ag ar b u n g a m o s su h b atd o sh topsam ;

---

d ) h a r d o im em as, tashvishlarni e sla sh o ‘zim ga o g ‘ir.
2. K o ‘ngi!sizliklam i q an ch alik o g ‘ir k ech irasiz?
a) h a r d o im va ju d a og‘ir;
b) b u m u h itg a bog'liq;
d) ch id a sh g a h ara k a t q ila m a n , c h u n k i h a r q an d ay k o 'n g il-
sizlikni oxiri b o ‘ladi.
3. A gar siz spirtli ichim liklarni is te ’m ol qilsangiz, q a n d a y
h o latla rd a ichasiz (spirtli ich im lik la r ich m asan g iz b u savo lga 
javob b e rm a sd a n keyingi savolga o ‘tish in g iz m u m k in ).
a) o ‘z tash v ish larim n i v in o d a « c h o ‘ktirish» u c h u n ;
b) q a n d a y d ir y o ‘l bilan m u a m m o la rd a n c h a lg ‘ish u c h u n ;
d) sh u n c h ak i o ‘zim , ch u n k i m e n g a b a ’z a n kayfda o ‘z im n i 
erkin his qilish va yoqim li kayfiyatda b o ‘lish yoqadi.
4. Biron n a rsa sizni q attiq ran jitsa n im a qilasiz?
a) o ‘z im n i b o ‘sh q o kyib, a n c h a d a n b u y o n q ilm ag an is h - 
larim n i b a ja ram a n ;
b) d o ‘stlarim n ik ig a m eh m o n g a b o ra m a n ; 
d) uyda o ‘z - o ‘zim ga ach in ib o ‘tira m a n .
5. A gar sizni y aq in kishingiz xafa qilsa:
a) h ech kim bilan m u om ala q ilm a y m a n ;
b) u n d a n tu sh u n tirish n i talab q ila m a n ;
d) m en i tin g lash i m u m k in boM gan h a r q a n d a y o d a m g a b u
h aq id a gapirib beram an .
6. Baxtli d a q iq a lard a siz:
a) o ‘tgan baxtsizligingiz h a q id a o ‘y lam ay siz;
b) bu d a q iq a la r tez o ‘tib k e tis h id a n q o ‘rqasiz;
d) h a y o td a k o ‘p k o ‘ngilsizliklar b o rlig in i unutm aysiz.
7. P six iato rlar h aq id a q an d a y fik rd asiz?
a) u larn in g patsiyentiga ay la n ish n i x ohlam asd in g iz;
b) u lar k o ‘pchilikka aniq y o rd a m b e ra o lad ilar;
d ) o d a m o ‘ziga psixiatorlarsiz y o rd a m b e ra olishi kerak.
8. T a q d ir, sizning fikringizcha:
a) sizni t a ’qib qiladi;
b) sizga n isb a ta n nohaq;
d ) sizni q o ‘lla b -q u w a tla y d i.
9. T u rm u s h o ‘rto g ‘ingiz, y o k i se v g an k ish in g n z b ila n
u ru sh d an s o ‘ng, ja h ld a n tushib n im a h a q id a o ‘ylaysiz?
a) oldin b o ‘lgan yoqim li d a m la rn i eslaysiz;
b) u n d a n x ufyona o ‘ch olish ni o rz u qilasiz;
d) u n d a n q a n c h a lik sitam k o ‘rg a n in g iz n i o ‘ylaysiz.

---

Javob
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
3
4
5
0
3
1
4
5
t
B
1
0
3
2
0
3
2
2
2
D
2
2
]
4
1
5
3
1
3
O lingan m a’lum otlar tahlili:
7 - / 5