Oksidlar nomlanishi eo 1 e- o`zgarmas valentli bo`lsa: Element nomi + oksid

Xossalari	Kislota sinflari
Misollar
Kislota tarkibida kislorodi borligiga qarab:	Kislorodli Kislorodsiz	H2SO4, H3AsO4 HCl, HSCN, H2S
Asosliligi	Bir asosli Ko`p asosli	HNO2, HCl H2SO4, H2S, H3PO
Suvda eruvchanligi	Eriydigan Erimaydigan	HNO3, HCl H2SiO3
Uchuvchanligi	Uchuvchan Uchuvchan bo`lmagan	H2S, HCl H2SO4, H3PO4
Dissotsiyalanish darajasi	Kuchli Kuchsiz	HCl, HBr, HJ, H2SO4 H2SO3, H2CO3
Barqarorligi	Barqaror Beqaror	H2SO4, HCl H2CO3, H2SO3

Qattiq kislotalar – H3BO3, H2SiO3, H3PO4. Ko`pchiligi suyuq. HF, HCl, H2S, HJ lar gaz hisoblanadi. Gazlar suvda eritilsa kislotaga aylandi. Misol uchun HF – vodorod ftorid gazi, suvdagi eritmasi –ftorid kislota deb ataladi.
Tuzlar
Tuzlar: 1) metal atomi (yoki ammoniy ioni) va kislota qoldig’idan iborat murakkab moddalar. 2) Umumiy formulasi: MK. Bu yerda: M-metall atomi, K-kislota qoldig’i
Tuzlar turlari, umumiy formulasi va nomlanishi

Tuzlarning turlari	Umumiy formulas	Nomlanishi
O’rta	MK	Metall nomi+(valentligi)+Kislota qoldig`i nomi: K2SO4 – kaliy sulfat, FeSO4 – temir(II) – sulfat.
Nordon	MHK	Metall nomi+ (valentligi)+(di,tri) +gidro+kislota qoldig`i nomi: KHSO4 – kaliy gidrosulfat, KH2PO4 – kaliy digidrofosfat
Asosli	M(OH)K	Metall nomi+ (valentligi) +(di, tri) +gidrokso + kislota qoldig`i nomi: (CuOH)2SO4 – Mis(II)–gidroksosulfat;
Qo’sh tuz	M1K*M2K	Metallarning nomlari+(valentliklari)+ kislota qoldig`i nomi: K2SO4*Al2(SO4)3 = KAl(SO4)2 – kaliyalyuminiy sulfat
Aralash tuz	MK1*MK2	Metall nomi+ (valentligi) + kislota qoldiqlari nomi: CaCl2*CaBr2 = CaClBr – Kalsiy xlorid-bromid.

Tuzlarning tuzilishi: Mavzuda(video orqali tushunmasangiz bo`lmaydi)!!!
Asosli yoki amfoter oksid, gidroksid + kislota yoki kislotali oksid = Tuz + (H2O) 1) NaOH (Na2O) + H2SO4 (SO3) = Na2SO4 + (H2O) 2) Be(OH)2 ( BeO) + HNO3 (N2O5)= Be(NO3)2 + H2O
Nazariy savollar: 1) Oksidlar deb nimaga aytiladi? 2) Oksidlar qanday nomlanadi? 3) Oksidlar tuzilish formulasi qanday yoziladi? 4) Oksid turlari? 5) Asosli, amfoter, kislotali, tuz hosil qilmaydigan va qo`sh oksidlarni bir biridan ajratishni tushuning! 6) Asoslar deb nimaga aytiladi? 7) Asoslar qanday nomlanadi? 8) Asoslarning tuzilish formulasi qanday yoziladi? 9) Asoslarning turlari va ularga qanday asoslar kiradi? 10) Ayrim asoslarning ranglari? 11) Kislotalar deb nimaga aytiladi? 12) Kislotalar jadvalini yod oling. 13) Kislotalarning tuzilishi? 14) Kislotalarning sinflanishi? 15) Kislotalarning har xil agregat holatlariga misollar keltiring. 16) Tuzlar deb nimaga aytiladi? 17) Tuzlarning turlarga ajrating 18) Har bir turga ta`rif bering. 19) Har bir turni nomlang. 20) Tuzlarning tuzilishini yozishni mashq qiling. 21) Asos+kislota= tuz nisbat orqali topishni mashq qiling.
4-dars. Anorganik birikmalarning eng muhim sinflari.
1. Barcha kimyoviy moddalarni qanday ikkita tipga bo’lish mumkin?
2. Barcha sof moddalar qanday ikkita tipga bo’lish mumkin?
3. Oddiy moddalar qanday ikkita guruhga bo’linadi?
4. Murakkab moddalar qanday asosiy sinflarga bo’linadi?
5. Quyidagi keltirilgan moddalarning qaysilari oddiy moddalarga, qaysilari murakkab moddalarga kiradi: a) suv, b) rux, v) bo’r, g) kislorod, d) ozon, e) bertole tuzi, j) fulleren, z) karbonat angidrid, i) karbin, k) fosfin, l) olmos? Keltirilgan moddalarni formulasini yozing.
6. Bir oddiy moddadan boshqa bir oddiy moddani olish mumkinmi? Agar olish mumkin bo’lsa, olinishiga kamida uchta misol keltiring.
7. Quyidagi oksidlarni nomlang: P2O3, Cu2O, Au2O3, CrO3, Mn2O7, N2O5.
8. Quyidagi nomlari keltirilgan oksidlarni formulasini yozing: vismut (III) oksid, fosfor (V) oksid, marganes (VI) oksid, xlor (VII) oksid, uglerod dioksid, uglerod monooksid, tetrafosfor dekaoksid, so’ndirilmagan ohak, magneziya.