Олдиндан зўриқтирилган темир-бетон технологияси

44 
4.14 – rasm. O„ramli armatura 
simlarini mahkamlash uchun 
ponali qisqichlar:
a – ikki o‘ram uchun: b – bir o‘ram 
uchun; 1 - pona; 2 - oboyma; 
3 – armatura simi o‘rami. 
4.15 – rasm. To„lqinli qisqich: 
 1 - korpus; 2 - ramkalar; 3 – to‘lqin 
yuzali plastinalar; 4 - pona;
5 - shpilka; 6 – rim
. 
 
4.16- rasm. УНАЕ taranglashtiriluvchi 
armatura elementlari:
a – teshikli anker boshi bilan, b – kesilgan 
anker kolodkali; 1 – anker, 2 – yuqori 
mustahkamlikka ega sim, 3 – spiral 
xomut, 4 – anker boshi. 
Po‗lat arqonlar uchun bir marta foydalaniladigan anker moslamalari 
sifatida presslangan po‗lat gilzalardan foydalanish mumkin. Armatura 
elementlarini paketlarga yig‗ish, anker boshini hosil qilish yoki inventar 

---

45 
qisqichlarni o‗rnatish, paketlardagi armatura elementlarini to‗g‗irlash armaturani 
tayyorlash postida amalga oshirish tavsiya etiladi.
Armatura paketlarini qoliplarga tashish kranlar yordamida maqsadga 
muvofiqdir. Buning uchun paketlarning anker plitalarida ko‗tarish uchun xalqalar 
o‗rnatiladi.
4.2. Armaturani taranglashtirishning mexanik usuli 
Sterjenli, simli va arqonli armaturani mexanik usulda СМЖ-82, СМЖ-84 
gidravlik domkratlart yordamida taranglashtiriladi.
4.17 - rasmda СМЖ-84 turidagi gidrodomkrat bilan jamlangan 
taranglashtiruvchi gidravlik qurilma chizmasi keltirilgan. 
4.17
 - 
rasm. СМЖ-84 gidravlik 
taranglashtirish qurilmasi.
1 – telejka, 2 – domkrat, 3 – СМЖ-
83 nasos stansiyasi, 4 – moy baki,
5 – elektr uskunalari shkafi, 
 6 – elektr dvigateli, 7 – nasos,
8 – bo‘shatish-himoyalovchi 
klapan, 9 – zalotnik,
10 – monometr.
 
Armaturani taranglashtirish uchun DG-100-2 va DG-200-2 gidravlik 
domkratlaridan foydalanish mumkin. Gidravlik domkratlar foydalanilgunga qadar 
tekshirilgan bo‗lishlari shart. Bu ish xar uch oyda va har bir ta‘mirlash ishlaridan 
so‗ng amalga oshiriladi. Ishlab chiqarishda ishlatiladigan domkrat birgalikda 
foydalaniladigan monometr va nasos stansiyasi bilan birgalikda tekshiruvdan 
o‗tkazilishlari kerak.

---

46 
Gidrodomkratlar uchun uzatma sifatida mexanik uzatmali СМЖ-83 va 
qo‗lli uzatmali НСР-400M nasos stansiyalaridan foydalanish tavsiya etiladi.
Qoliplar va stendlarning tayanchlariga armatura elementlarini bittadan yoki 
bir 
vaqtning 
o‗zida bir necha elementni, yoki konstruksiyaning 
taranglashtiriladigan 
armaturasining 
hammasini 
taranglashtirish 
(guruhli 
taranglashtirish) mumkin. 
Agarda armatura elementlarining uzunligini kerakligicha tayyorlash imkoni 
bo‗lmasa, guruhli tararnglashtirishdan avval har bir elementni loyihaviy 
taranglash kuchidan 10%dan ko‗p bo‗lmagan kuch bilan tortiladi. 
Stendlarda armaturani ikki bosqichda taranglashtirish tavsiya etiladi. 
Birinchi bosqichda armatura belgilanganiga nisbatan 40’50% kuch bilan 
taranglashtiriladi.
So‗ngra taranglashtiriluvchi armatura to‗g‗ri joylashgani tekshiriladi, 
qo‗shimcha detallar qo‗yiladi, armatura to‗rlari va karkaslari joylanib qolipning 
yon devorlari berkitiladi. Ikkinchi bosqichda armaturani belgilanga nisbatan 10% 
ortiq kuch bilan taranglashtiriladi va shu holattda 3-5 minut ushlab turiladi. 
Shundan keyingina taranglashtirish ko‗rsatkichini loyihaviy taranglikkacha 
pasaytiriladi. 
Armaturaning taranglik darajasi gidravlik domkratlarga o‗rnatilgan va 
tekshirilgan monometrlar yordamida va bir vaqtning o‗zida armaturaning 
uzayishi bo‗yicha nazorat qilinadi. Bu ikkala o‗lchov natijalarining farqi 10%dan 
oshmasligi kerak. Agarda farq yuqori bo‗lsa taranglashtirishni to‗xtatish zarur va 
sababini aniqlab, ko‗rsatkichlar farqining yuqori bo‗lish sabablarini yo‗qotish 
zarur bo‗ladi. 
Armaturani taranglashtirishda gidravlik domkratlardan foydalanilganda 
monometr shkalasi qiymati o‗lchanadigan bosimdan 0,05 yuqori bo‗lmasligi 
kerak. Monometr mo‗ljallangan eng yuqori bosim o‗lchanadigan bosimdan ikki 
martadan yuqori bo‗lmasligi kerak. 

---

47 
Taranglashtirish vaqtida gidravlik domkratni o‗rnatish jarayonida shunday 
o‗rnatish zarurki uning bo‗ylama o‗qi taranglashtiriladigan armatura elementi 
yoki paketining bo‗ylama o‗qiga mos kelishi kerak. 
4.18-4.22 - rasmlarda PAУЛ Maschinenfabrik ―GmbH&Co.KG‖ 
firmasining zavod sharoitida armaturani taranglashtirib oldindan zo‗riqishni hosil 
qilish uchun foydalaniladigan gidravlik domkratlari va 4.2 -4.3 - jadvallarda 
ularning tasniflari keltirilgan.