Oli\' va o•rta maxsus ta'lim vazirligi o•rta maxsus
Kislota, asos va tuzlaming suvdagi eritmalarida dissotsilanishi
Download 0.77 Mb.
|
Anorganik kimyo Tashev [uzsmart.uz]
|
Kislota, asos va tuzlaming suvdagi eritmalarida dissotsilanishi. Elektrolitik dissotsilanish nazariyasi a sida kislota, asos va tu zlarga ta'rif beraylik.
Dissotsilanganda kation sifatidafaqat vodorod kationlarini, anion sifatida esa faqat kislota qo/dig'i anionini hosi/ qi/adigan e/ek trolitlar kislota/ar deyiladi. Kislotalar negizligiga qarab bosqich bi Ian dissotsilanadi. Masalan, bir negizli kislotalar: HCI H+ + Cl-, H NO 3 H+ + N O3 ikki negizli kislotalar: H2SO4 H· + HSO;' HSO.; H 1 + so; uch negizli kislotalar: H 3P0 4 H+ + H2 P0 4 , H 2PO.; H+ + HPO!- HPO!- H• + PO! Ko'p negizli kislota, asosan, birinchi bosqich bo'yicha ko'proq, ikkinchi va uchinchi bosqichlarda kamroq darajada diswtsilanadi. Elektrolitik disootsilanish nazariyasiga muvofiq, kislotalaming o'ziga xos barcha umumiy xususiyatlari - nordon ta'mi, ko'k lakmusni qizartirishi, asoslar, asosli oksidlar va tuzlar bilan o'zaro ta'sir lanishi molekulac;;i tarkibida vodorod ionlari (H+) borligi sabablidir. Dissotsi/anganda kation ho/ida metal/ ionlarini, anionlar sifati da esa faqat gidroksid ionlar hosil qi/adigan e/ektrolitlar as os - I a r deyiladi. Asoslar suvdagi eritmalarida tarkibidagi gidroksid grup paning soniga qarab bosqich bilan diswtsilanadi. Masalan: NaOH Na+ + OH- , KOH K+ + OH-, LiOH Li+ + OH Ba(OH )2 BaOH• + OH·, BaOH• Ba2t + OH· FeOHH Fe3+ + OH· lshqoriy va ishqoriy yer metallaming gidroksidlari: LiOH. NaOH, KOH, RbOH, Mg(O H) 2, Ca(OH)2' Sr(O H) 2 va Ba(O H) 2 suvda yaxshi eriydi. Bular is h q or I a r deyiladi va kuchli ele ktrolitlar jumlasiga kiradi. Boshqa asoslaming hammasi ( N H4O H dan boshqa) suvda yaxshi erimaydi va kuchsiz elektrolitlar jum- lasiga kiradi. Amfoter gidroksidlar (Al(O H) 3, S r(O H) 2, Sn(O H )2, Be(O H) 2, Z n(O H) 2 va boshqalar) dissotsilanganda bir vaqtning o'zida ham vodorod ionlari, ham gidroksid ionlari hosil qiladi: AJ3+ + 3OH- Al(O H) 3 = Al(O H) 1 + H 2O [Al(O H) 4)+ + H• Demak, amfoter gidroksidlarda vodorod ionlari H· borligidan paydo bo'ladigan kislota xossalari bilan birga OH- ionlari borligi uchun vujudga keladigan asos xossalari bir xii darajada ifodalan gan. Elektrolitik dissotsilanish nazariyasiga muvofiq, asoslar eritma Iarining barcha umumiy ishqoriy xossalari - qizil lakmusni ko'kar tirishi, fenolftaleinning pushtirangga kirishi, kislotalar, kislotali oksidlar, amfoter oksid va gidroksidlar, tuzlar bilan o'zaro ta'siri gidroksid ionlar (OH-) borligi tufaylidir. Dissotsilanganda kation holida metal/ kation/arini, anion holi da esa kislota qo/dig'i ionlarini hosil qiluvchi e/ektrolitlar tuz/ar deyiladi. Masalan: Na NO 3 Na++ N03 ; KCI K+ + CJ- Agar tuz asosli - gidroksil tuz bo'Isa, kislota qoldig'i anioni dan tashqari, OH- anioni ham hosil bo'ladi, asosli tuzlar bos qich bilan ionlanadi. Masalan: MgOHCI MgOH+ + CJ so'ngra Umumiy holda MgOHCJ Mg 2+ + OH- + CJ- Fe(OH)2CI Fe(OH)i + CJ·, Fe(O H) 2 FeO H2• + OH FeOH2+ Fe3+ + OH- Umumiy holda Fe(O H) 2C I F e•3 + 2OH- + CJ- Agar tuz nordon bo'lsa, metall kationidan ta,;hqari vodorod kationi ham paydo bo'ladi. Nordon tuzlar bosqich bilan dissotsi lanadi. Masalan: 104 NaHCO 3 Na+ + HCO3 va, so'ngra, HCO3 H+ + coi-, 3 2 Mg(HC0 ) Mgi++2 HCO3 va. so·ngra. 2 HCO3 2H++2CO . |
