Oli\' va o•rta maxsus ta'lim vazirligi o•rta maxsus
Download 0.77 Mb.
|
Anorganik kimyo Tashev [uzsmart.uz]
|
Amfoter' oksidlar. Kislotalar bilan asosli oksid sifatida, asoslar bilan kislotali oksid sifatida reaksiyaga kirishib, tuz va suv hosil qiladigan oksidlar amfoter oksidlar deyiladi. Amfoter oksidlarga quyidagilar misol bo'la oladi: ZnO, SnO, PbO, A12O 3' C r2O 3,
As2O3' Sb2O 3, MnO 2, PbO2, F e2O3 va h.k. Barcha amfoter oksid lar birdek amfoterlik xossaga ega emas. ZnO k.islota va ishqorlarda oson eriydi. Demak, bu oksidda kislotali va asosli xossalari bir xilda namoyon bo'ladi. SnO2 da kislotali xossasi kuchliroq, asosli xos sasi kuchsizroq ifodalanadi. Amfoter oksidlaming amfoter xos sasini Al2O3 va Sb 2O 3 misolida ko'rib chiqamiz: Al2O 3 + 6HCI = 2AIC l3 + 3H2O Sb2O 3 + 6HCI = 2SbCl 3 + 3H2O 1 Amfoter - kimyoviy elementlaming muhit sharoitiga qarab ba'zan metallik, ba'zan metallmaslik xossalarani namoyon qilish xususiyati. Al20 3 + 2NaOH = 2N aAI0 2 + H 20 Sb 02 1 + 2NaOH = 2NaSb0 2 + H20 Al20 3 va Sb 20 3 xlorid kislota bilan asosli oksid sifatida reaksiyaga kirishib, tuz va suv hosil qiladi. lshqor bilan esa kislotali oksid sifatida reaksiyaga kirishib, yana tuz va suv hosil qiladi. Amfoter oksidlaming gidroksidlarida ham amfoterlik xossa namoyon bo'ladi: Al(OH) 3 + 3HCI = AIC l3 + 3H20 Al(O H) 3 + NaOH = NaAI0 2 + 2H 20 Bu yerda aluminiy gidroksid H3Al0 3 ko'rinishda reaksiyaga ki rishadi. Al(OH) 3 kislotali muhitda asos sifatida, asosli muhitda esa kislota sifatida ionlanadi: AP+ + JOH· i , Al(OH) - HAl0 + H 0 3 2 2 tt-• +AIO + H20 7.2- §. Kislotalar Kis/ota/ar molekulasidagi vodorod atomi o'mini metall atomlari olishi natijasida tuz hosil qiladigan murakkab moddalar. Masalan: Fe + 2HCI = FeCl2 + H2; Mg+ H2S0 4 = MgS0 4 + H2 Metallga o'rin beradigan vodorodning soniga qarab, kislotalar har xil negizli bo'ladi. Agar kislota o'z tarkibidagi vodorod atom laridan bittasini metallga almashtirsa, bunday kislota bir negizli bo'ladi. Masalan: HCI, HF, C H3COO H, H N0 3, HN0 2, HClOr Agar kislota o'z tarkibidagi vodorod atomining ikkitasini metallga almashtirsa, ikki negizli bo'ladi. Masalan: H2Si0 3, H 2S0 3, H2S0 4, H 2C r0 4, H2S, H2C r20 7' H2Mn0 4• Agar kislota o'z tarkibidagi vodorodning uchtasini metall atomiga almashtirsa, u holda uch negiz/i kislota deyiladi. Masalan: H 3P0 4, H 3As0 4 , H3P0r H2P20 7 to'rt negizli kislota, chunki u Mg 2 P30 7 tarkibli tuz hosil qiladi. Lekin, ba'zan, kislotalar tarkibidagi barcha vodorod atomlarini metallga almashavermaydi. Masalan, CH3COOH bir negizli kis lota bo'lib, bu yerda karboksil gruppadagi (C_OOH) vodorod me tallga almashadi, xolos. Uning tuzlari: CH3C0 0 Na, CH3COO K dir. H3 P0 3 tarkibidagi faqat ikkita vodorod atomini metall atomiga 3 almasha oladi: Na2 HP0 • Shuning uchun ham bu kislota ikki negizli kislotadir. H 3P0 2 faqat bittagina vodorod atomini metall atomiga almashtiradi: Na H2 POr Shuning uchun bu kislota bir negizli kis lotalar jumlasiga kiradi. Buning sababini kislota molekulasining tuzilish formulasi asosida tushuntirish mumkin:
Download 0.77 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
| |||