Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги наманган муҳандислик-педагогика
Download 1.66 Mb.
|
Эл.таъминот.маър.
Нисбий бирлик услубида қисқа туташув токларини ҳисоблашни кўриб чиқамиз.
Бу услубда барча ҳисоблаш бирликлар кучланиши ва қувватни базис қийматига келтирилади. Базис кучланиш ўрнига номинал кучланиши олинади. ИНОМ=0,23; 0,4; 0,69; 3,15; 6,3; 10,5; 21; 37; 115; 230 кВ. ҳисоблашда базис қувватни Sб қуйидагича танланади; электр энергия-тизими қувватига тенг; электростанция-генераторлар қувватига тенг; трансформатор-нимстанциялар қувватига тенг ёки бирлик ҳисоблашга маълум бўлиши учун 10 га карра қилиб ихтиёрий сон олинади. Реактив ва актив қаршиликларни нисбий бирликда қийматлари қуйидагиларни билдиради, ушбу қаршиликдан номинал кучланиш остида номинал ток ўтганда қанча кучланиш пасаяди: Х= НОМИНОМ SНОМХ( и2НОМ)XSНОМ и2НОМ ; (3.20) r НОМ r ИНОМ rSНОМ И2НОМ. (3.21) Бундан келиб чиқиб базис қаршилик қуйидагича аниқланади: 1) Кабел ва симлар қаршилиги ҳар-бир фаза учун Ом ларда берилган бўлса, Хб SНОМ И2НОМ; (3.22) rб rS НОМИ2 НОМ, (3.23) бу ерда: x ва r бирлиги Ом да; SНОМ -МВ да; UНОМ –кВ да. 2) Генератор ва двигателларни қаршиликлари нисбий бирликда берилган бўлса, Хб Sб SНОМ (3.24) Трансформаторлар (SНОМ кВА) учун нисбий қаршилик Х қисқа туташув кучланишини нисбий бирликдаги қийматига тенг U UК.Т.% (3.25) Хб SбSНОМ (3.26) Трансформаторлар қуввати SНОМ кВА учун нисбий актив қаршилик r хисобга олинади Хб = SбSНОМ; rМ SНОМ, (3.27) бу ерда: М-трансформатор чулғамларидаги йўқотишлари (ахборотномалардан олинади кВт). Трансформаторнинг нисбий актив қаршилиги rб=r SбS НОМ. (3.28) 3) Реактор қаршилиги ХР(%) маълум бўлса; Хб (3.29) Қисқа туташув қуввати St белгиланган вақт t учун шу даврдаги ток қиймати It ёрдамида аниқланади: St= UIt (3.30) Муайян бирлик услубида қисқа туташув токларини ҳисоблаш. Муайян бирлик услубида қисқа туташув токларини ҳисоблашда ўрин босиш схемаси учун Ом қонунини ишлатиш мумкин, аммо электр таъминоти тизимида қуйидагиларни эътиборга олиш керак; а) манбадан қисқа туташув нуқтасигача нечта нимстанция ўрнатилган; б) электр таъминот тизимида энергия манбалари сони. Ўриндош схемасини тузганда трансформацияни базис поғонасини электрик катталикларини асосий трансформация поғонаси кучланишига келтирилади. Катталикларни келтириш қуйидаги ифодаларга асосланиб қилинади (келтирилган катталик белгиси «0»): Ů U ( R" R, R¨ R ); Ĭ I [ 1 ̸ ( R, R R¨ R ) ]; (3.31) Ż ( R, R2 , R3 ,…Rп )2, (3.32) бу ерда: R-трансформация коэффициенти. ва r ларни, Ż аниқлаш усули билан аниқланади. Трансформация коэффициентларини бир-бирига кўпайтирилганда ўртадаги поғоналар кучланишларнинг қийматлари қисқартирилади ва натижада базис поғонани UУР.НОМ поғонаси кучланишига нисбати қолади. Бу ерда қисқа туташув токи қуйидагича аниқланади: Ů U · Uб / Uур.ном; ÌI Uур.ном / Uб; (3.33) Х X ( Uб / Uур.ном)2. (3.34) Ўртача номинал кучланиш (UУР.НОМ) 0,4; 3,15; 6,3; 10,5; 21; 37; 115; 230 кВ га тенг деб шкаладан олинади. Ўриндош схемада трансформаторни магнитловчи токлари эътиборга олинмайди ва занжирлар электрик боғлиқ ҳолда чизилади. ЭЮК ва қаршиликларни базис поғонаси кучланишига келтирилганда ўриндош схемаси қисқа туташув нуқтасига нисбатан соддалаштирилади. Бу ерда ЭЮК ларни таъсир этувчи нуқталари бирлаштирилади ва ЭЮК га (ЕэкВ) алмаштирилади. Сўнгра ёки Х, қаршиликларни ва токни йиғиндисини қисқа туташув нуқтасида аниқланади. Барча тармоқлардаги токларни топиш учун ўриндош схемасини қайтариб тескари томонга ҳисоб-китоб қилинади, асосий трансформация поғонасини токи топилади ва бошқа поғоналардаги токлар қуйидаги ифода ёрдамида аниқланади: Ỉ=I UУР.НОМ U. (3.35) Манбаларнинг ЭЮК лари тенг бўлмаса, эквивалент ЭЮК (Еэкв) тармоқлар учун қуйидагича топилади. Еэкв= (Е1 У1+Е2 У2) (У1У2). (3.36) Бу ерда:
Агарда манбаларнинг ЭЮК лари, тенг бўлса, Еэкв= Е1=Е2 (3.38) Ўриндош схемаси (3.11 расм) қисқа туташув токларини ҳисоблаш учун тузилган ва бу оддий юлдуз усулида уланган схема учбурчак схемага ўзгартирилган. Бу схемада ҳар бир манбани токларини тақсимлаш коэффициентлари ёрдамида аниқланади. Тақсимлаш коэффициентлари С1, L2, С2, қисқа туташув токини қандай қисми меъёрий бирликда олинган бўлса, мазкур тармоқ манбаси орқали келтирилади. Масалан: тармоқ иккита бўлганда С1С=1, С1=Х Х1; С2=Х Х2; (3.39) бу ерда: Х=Х1Х2 (Х1Х2) - тармоқлар бирлашган нуқтасигача бўлган қаршиликларни йиғиндиси С1=Х2 (Х1 Х2); С2=Х1 (Х1 Х2). (3.40) Манбаларни қисқа туташув нуқтаси билан боғловчиларни қаршилиги қуйидагича аниқланади: ХЭКВ1=Х С1; Х ЭКВ 2 =Х С2, (341) бу ерда: Х=Х1 Х 2 (Х1 Х2) Х3. Х катталикларни С1ва С2 ифодаларига киритамиз. ХЭКВ1= Х3 Х1 Х3 Х1 Х2; (3.42) ХЭКВ2= Х2 Х3 Х2 Х3 Х1. (3.43) 3.11-расмдаги ўриндош схемада ХЭКВ1 ва ХЭКВ2 лар учбурчакни томонлари бўлиб ва ушбу томонларини эквивалент қаршилигига тенг. 3.11 -расм. Тақсимлаш коэффициентлари ёрдамида қисқа туташув томонини аниқлаш схемаси. Агар ҳисоб-китоб муайян бирликларда олиб борилса, аммо генератор реактор, трансформатор схемаларида қаршиликлар нисбий номинал бирликларда берилган бўлса, қаршиликларни аниқлашда базис қийматларни номинал қийматларга алмаштирилади. Х=ХНОМ UНОМ ( IНОМ) = ХНОМ U2НОМ SНОМ; (3.44) r= rНОМ UНОМ ( IНОМ)=r НОМ U2НОМ SНОМ. (3.45) Агар уч фазали қисқа туташув токларини I(3) ҳисобланганда актив қаршиликлар эътиборга олинмаса, бунда I" =IК=I(3)= UУР ( Х) = UУР (ХС ХВН), (3.46) бу ерда: Х - қисқа туташув занжирини индуктив қаршилиги йиғиндиси ва ХС- тизим қаршилиги, ХБН- ташқи қаршиликлардан иборат. Ҳисоблаш схемани барча исталган элементларидан сўнг носозлик оқибатида бўлиши мумкин бўлган уч фазали қисқа туташув токни максимал қийматини аниқлашда хСқ0 тенг деб олинади: I (3)МАКС =UСР ( ХВН) (3.47) Қуввати чегараланмаган тизимни ўз қаршилиги хС, ташқи қаршиликлари ХВНқ0 га тенг деб олинади. Белгиланган ток I (3) ва қувватлар SК(3) бўйича; ХС=UУР ( I (3)), (3.48) ХС=U2УР S(3)К= U2НОМ SУЗ, (3.49) Бу ерда Sуз – ўчириш аппаратини белгиланган қуввати. Кучланиш UСРНОМ бўлганда қисқа туташув қуввати қуйидагича аниқланади, S(3К)= UУР.НОМ I (3). (3.50) Муайян катталикларни нисбий базис катталикларга ва нисбий номинал катталикларни нисбий базис катталикларга ўтказиш нисбат коэффициентлари ахборотномаларида берилган. Download 1.66 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling