Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарⱪанд иⱪтисодиёт ва сервис институти з

Паст (Low) Юқори (High)

D

С
Юқори (High)



B

A
КУЧ


Паст (Low)


1-расм. Mendelнинг манфаатдор томонлар кучига эга бўлган ва ташкилот фаолиятига қизиқиш билдириш эҳтимоли бўлган матрицаси.

Ушбу матрицада акс эттирилган А,В,С,D нуқталари қуйидагича эътироф этилган:

(а) Асосий ўйинчилар D сегментида топилган: стратегия ҳеч бўлмаганда улар учун мақбул бўлиши керак. Масалан, асосий мижоз бўлиши мумкин. Ушбу манфаатдор томонлар ҳатто қарор қабул қилишда иштирок этишлари мумкин.
(b) C сегментидаги манфаатдор томонларга эҳтиёткорлик билан муносабатда бўлиш керак. Кўпинча пассив бўлса-да, улар D сегментига ўтишга қодир, шунинг учун уларни талабини қондириш зарур. Катта институционал акциядорлар C сегментига кириши мумкин.
(с) В сегментидаги манфаатдор томонлар стратегияга таъсир ўтказиш қобилиятига эга эмаслар, аммо уларнинг қарашлари кучлироқ манфаатдор томонларга, эҳтимол улар орқали таъсир ўтказиш муҳим бўлиши мумкин. Шунинг учун улар хабардор бўлиши керак. Жамият вакиллари ва хайрия ташкилотлари В сегментига кириши мумкин
(d) А сегментида минимал ҳаракат сарфланади.
Ягона манфаатдор томон харитаси барча ҳолатларга мос келиши даргумон. Хусусан, манфаатдор томонлар келажакдаги турли хил потенциал стратегиялар кўриб чиқилганда квадратдан квадратга ўтишлари мумкин.
Манфаатдор томонларнинг харитаси манфаатдор гуруҳларнинг аҳамиятини баҳолаш учун ишлатилади. Бу ўз навбатида ташкилотга таъсир қилади.
(а) Корпоратив бошқарув доираси манфаатдор томонларнинг қизиқиш ва куч даражасини тан олиши керак.
(b) Муайян манфаатдор томонларнинг ўрнини ўзгартиришга интилиш ва бошқаларнинг муносабатига қараб ўзларини ўзгартиришларига йўл қўймаслик ўринли бўлиши мумкин.
(c) Асосий блоклар ва ўзгаришларни осонлаштирувчиларни аниқлаш керак.
Ушбу гуруҳларнинг ҳар бири учта асосий танловга эга. Булар қуйидагилар:

• 
  Садоқат (Loyalty). Улар айтганидек қила оладилар;
  
• 
  Чиқиш (Exit). Масалан, ўз акцияларини сотиш ёки янги иш топиш орқали;
  
• 
  Овоз бериш (Voice). Улар қолиши ва тизимни ўзгартиришга ҳаракат қилишлари мумкин. Овозни танлаганлар ташкилотга турли даражада таъсир ўтказа оладиганлардир. Таъсир куч даражасини ва уни амалга оширишга тайёрлигини англатади.
  

Мавжуд тузилмалар ва тизимлар манфаатдор томонларнинг таъсирини йўналтириши мумкин.
(а) Улар ҳокимиятнинг жойлашуви бўлиб, одамлар гуруҳларига стратегик танловларга турли даражада таъсир кўрсатади.
(b) Улар стратегик қарорларни шакллантирадиган ахборот ўтказгичлари;
(с) Улар танловларни чеклайди ёки баъзи вариантларга бошқалардан устунлик қилади. Бу мумкин бўлган нарсаларга нисбатан жисмоний ёки ахлоқий чекловлар бўлиши мумкин;
(d) Улар маданиятни ўзида мужассам этган;
(е) Улар стратегиянинг муваффақиятли амалга оширилишини белгилайдилар;
(f) Фирма турли манфаатдор гуруҳларга турли даражадаги қарамликка эга. Пул оқими инқирози бўлган компания ўз банкирларига одатдаги нақд пул процентига қараганда кўпроқ қарашади.
Шундай қилиб, турли манфаатдор томонлар стратегия бўйича ўз қарашларига эга бўладилар. Баъзи манфаатдор томонлар салбий кучга эга бўлганлиги сабабли, бошқача қилиб айтганда, қарорга тўсқинлик қилиш ёки бузиш кучи, уларнинг эҳтимол жавоби кўриб чиқилиши мумкин.²⁸