Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарⱪанд иⱪтисодиёт ва сервис институти з

2.2.Сиёсий ва ҳуқуқий муҳит.

Сиёсий ва ҳуқуқий муҳит-бу сиёсатнинг умумий ҳолати, бизнес ва иқтисодий масалаларни сиёсийлаштириш даражаси, сиёсий ахлоқ даражаси, қонун ва тартиб ҳолати, сиёсий барқарорлик, ҳукмрон партиянинг сиёсий мафкураси ва амалиёти каби омиллар тўпламидир.

Давлат идораларининг мақсадга мувофиқлиги ва самарадорлиги, давлатнинг иқтисодиёт ва саноатга аралашуви даражаси ва ҳукумат сиёсати (фискал, пул-кредит, саноат, меҳнат ва экспорт-импорт сиёсати), корхонанинг ишлаши керак бўлган аниқ ҳуқуқий қарорлари ва улар амалга оширадиган самарадорлик даражаси, умуман бизнесга ва корхонага жамоатчиликнинг муносабати ва бошқалардир.
Сиёсий-ҳуқуқий муҳитда учта муҳим элементи мавжуд. Ушбу элементлар қуйидагилар:
Ҳукумат (Government). Бизнес ҳукумат сиёсати томонидан юқори даражада бошқарилади ва назорат қилинади. Шунинг учун мамлакатни бошқарадиган ҳукумат тури ҳар қандай бизнесга кучли таъсир кўрсатади, стратегик меъёрий-ҳуқуқий базадаги ўзгаришларни ва уларнинг бизнесга таъсирини ҳисобга олиши керак. Солиқлар ва йиғимлар ундирилиши мумкин бўлган ва бизнесга таъсир қиладиган бошқа муҳим соҳалардир. Мисол учун, FBT (Fringe Benefits Tax) жорий этиш (қўшимча имтиёзли солиқлар) бизнесга катта таъсир кўрсатади.
Ҳуқуқий (Legal). Бизнес ташкилотлари соғлом ҳуқуқий тизим мавжуд бўлган мамлакатда ишлашни афзал кўришади. Бироқ, ҳар қандай мамлакатда корхоналар истеъмолчилар, мусобақалар ва ташкилотларни ҳимоя қиладиган асосий қонунлар тўғрисида яхши билимга эга бўлиши керак. Корхоналар компаниялар, рақобат, интеллектуал мулк, валюта, меҳнат ва бошқалар билан боғлиқ тегишли қонунларни тушунишлари керак.
Сиёсий (Political). Ҳукумат ва ҳуқуқий омиллардан ташқари, ташкилотларга таъсир кўрсатадиган ва чеклайдиган яна бир қанча сиёсий босимлар мавжуд. Сиёсий ноаниқлик, айрим маҳсулотлар, хизматлар ва ташкилотларга қарши сиёсий ҳаракатлар, касаба уюшмаларини сиёсийлаштириш ва бошқа бизнес ташкилотларига катта босим ўтказиши мумкин.⁴⁴
FIA - Foundations of Accounting in Business - FAB Study Text 2016. PART A: The business organization, its stakeholders and the external enveroment“ қисмида сиёсий-ҳуқуқий муҳитга қуйидаги тушунчалар ёритиб берилган.
Ҳукумат сиёсати иқтисодий муҳитга, қонунлар доирасига, саноат тузилишига ва муайян операцион масалалар билан боғлиқ. Сиёсий беқарорлик хавфга сабаб бўлади. Сиёсий муҳит турли ёндашувлар атроф-муҳит омили ва турли мамлакатларнинг қонунлар доираси билан қўлланилади ва халқаро савдо қонунлари асосида тартибга солинади.⁴⁵
Европа мамлакатларида иқтисодиёт билан боғлиқ сиёсий муҳит шунга мос бўлган қонунлар келиб чиқаради. Умумий қонунлар, парламент қонунчилиги ва ундан келиб чиққан ҳукумат қоидалари ва Европа Иттифоқини ташкил этиш каби шартномалар бўйича мажбуриятлар (6-жадвал).
6-жадвал⁴⁶