Oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

5-Mavzu: БОШЛАНҒИЧ МАКТАБДА ИНТЕГРАТИВ ТАЪЛИМ ЖАРАЁНИНИНГ УСЛУБИЙ ЖИҲОЗЛАНИШИ.
Reja:

1. 
   Boshlang’ich maktabda interaktiv ta’lim jarayonining uslubiy jihozlanishi
   
2. 
   Innavatsion faoliyat ta’lim sifatining kafolatidir.
   

Интеграцияни услубий ҳодиса сифатида таҳлил қилиб берган ва «Қандай қилиб интеграциялашган дарсни ташкил қилиш мумкин?» номли мақола муаллифлари И.Каложвари ва Л.Печникова таъкидлашларича: «Интеграциянинг келажаги порлоқ. Бу усул натижасида ўқувчилар онгида оламнинг фаол ва кўп томонли тасвири шаклланади. Ўқувчилар олган билимларини амалда фаол фойдаланишни бошлашади. Чунки янгича фикрлай бошлайди, фанни тез ўзлаштиради, унинг бошқа фанларга бўлган муносабатини равшанлаштиради».

Мактабда мавжуд ҳамма фанлар ўзига хос интеграцион имконга эга. Лекин уларнинг бир-бирига мос бўлиши интеграциялашган курсларнинг самарадорлиги кўп шароитларга боғлиқ. Шунинг учун янги дастур яратишдан олдин педагоглар ва услубчиларга интеграциянинг имконияти ва зарурияти хулоса ишига ёрдам берадиган вазиятларни ҳисобга олиш керак.

Бунинг учун ўқитувчи синф ўқувчиларининг тайёргарлик даражасини олдин таҳлил қилиши, уларнинг маънавий хусусиятларини, ўрганишга қизиқишларини ўрганади. Ўқув фаолиятида мавжуд бўлган қийинчиликлар интеграция усулидан фойдаланиш сабабларидан бири бўлиши мумкин. Баъзи ўқувчиларнинг бир фандаги муваффақияти иккинчи фандан олган билим ва кўникмаларига боғлиқ бўлиши мумкин.

Масалан: ўқувчи саводли ва тез матн кўчиришга тез ва тўғри ўқиши боғлиқ. Лекин агар аниқ бўндай ҳамкорлик кўрсатилмаса ҳам ёки умумийлик бўлмаса бир фан режасидаги мазмунга тўғри баҳо берса ўқитувчи алоҳида дарс беришини етарли эмаслигини кўриш мумкин. Биз биламизки, дунё бир, у саноқсиз ички алоқалар билан боғланган, шунинг учун битта муҳим масалани, бошқа кўпгина масалаларга тегмасдан ечиш қийин. Шунга ўхшаш солиштиришлар интеграцияга асос бўла олади. Бир қатор фанларнинг дастурларида «чорраҳалар» бор, яъни умумий муомала ва масаллар билан бир бўлган, тез-тез бир ҳодиса, яъни бошқа-бошқа нуқталардан бир объектни ўрганилади. Буларнинг барчаси интеграцияга талабнома.

Лекин бирлаштириш асоси жуда чуқур. Агар ўқитувчи ўзи дарс бераётган фандан шундай ўзаро мулоқотга оид жойларини аниқласа улар ўз навбатида ўқитиш самарадорлигини оширишга ёрдам бериш мумкинлигини аниқласа қўйилган мақсадга эришиш учун унинг технологиясини ишлаб чиқиш керак. Ўқитувчи ва ўқувчи фаолиятининг ташкилланишини ҳисобга олсак интеграциялашган дарс шароитида у тез-тез баҳс ва келишмовчиликка сабаб бўлади.

Табиийки, ҳар бир синфда ўқувчилар гурухлари бор. Улар бир-бирларидан хотира турларига кўра фарқ қилишади, қабул қилиш, диққат жиҳатидан фарқланади.

Уларнинг баъзилари ўқитувчи олиб борган дарс тезлиги қониқтиради, кимгадир тезлик қилади. Кимгадир дарсда ишлатилган жадвал тушунарли, бошқалари қайта-қайта изоҳлагандан кейин тушунади.

Мустақил ташкилий иш ўқувчиларнинг имконларини бироз тенглаштиради, чунки ҳар бири ўзига хос қарорни танлашга йўл излайди, лекин албатта бир муаммо қолади - ўқувчига қўйилган мақсадни топишга қанақа усул, восита билан қуроллантириш керак.

Дарснинг чекланган вақти ҳам, ҳар бир ўқувчининг топшириқни бажариш вақти ҳам мос эмас, лекин уларнинг фаолиятини таъминловчи ягона шахс – ўқитувчи.

Интеграциялашган дарснинг хусусияти бу жараёнда 2 ёки 3 баъзида ундан ҳам кўп педагоглар қатнашиши мумкинлиги. Бундай интеграциялашган дарсни ўтиш осонми, мураккабми? Кўпинча ўқитувчиларга боғлиқ. Лекин, дарс бу ишнинг муҳим қисми эканлигини унутмаслик керак. Айнан дарс орқали асосий масалалар интеграциялашган курсда амалга оширилади ва натижа омадли ёки омадсиз бўлиши мумкин.

Лекин интеграциялашган дарс тушунчаси ҳамон баҳсли бўлиб қолмоқда.

Интеграцияланган дарснинг белги-аломатлари қандай?

1) Интеграцияланган курснинг ўзи янги мураккаб бирлик бўлиб, умуман бошқача шаклда бўлади ҳамда масалаларни аниқ ва самарали ечишга қаратилади.

2) Улар 2 ёки 3 та фан асосида режалаштирилади. Шунинг учун бир нечта ўқитувчи ёки бир нечта ўқув фанлари материали механик усулда бирлаштирилади.

3) Ўрганишга қизиқиш жараёнини фаоллаштиришнинг усуллари, малака ва кўникмалари ишлаб чиқилади.