Kompaniyaning strategiyasi - bu nimalarga erishish mumkin?
umumiy yoʻnalish, boshqarish usuli, qoidalar va prinsiplar toʻp- lami boʻlib, ular asosida aniq raqobatbardosh pozitsiyalarga erishishni ta’minlash va uning haqiqiy imkoniyatlarini asosiy maqsadlariga
umumiy boshqarish usuli, qoidalar va prinsiplar toʻplami boʻlib, ular asosida uning haqiqiy imkoniyatlarini asosiy maqsadlariga
umumiy yoʻnalish, boshqarish usuli, ular asosida aniq raqobat- bardosh pozitsiyalarga erishishni ta’minlashni asosiy maqsadlariga
umumiy yoʻnalish, boshqarish usuli, qoidalar va prinsiplar toʻplami boʻlib, ular asosida aniq haqiqiy imkoniyatlarini asosiy maqsadlariga
Konsentratsiyali oʻsish strategiyasi - bu qanday strategiyalar?
mahsulot va / yoki bozor oʻzgarishi bilan bogʻliq
mahsulot va / yoki aksiya bozor oʻzgarishi bilan bogʻliq
mahsulot va / yoki investitsiya bozor oʻzgarishi bilan bogʻliq
mahsulot va / yoki qogʻozlar bozor oʻzgarishi bilan bogʻliq
GLOSSARIY
Oʻzbekcha
|
Ruscha
|
Inglizcha
|
Mazmuni
|
Investitsiyalar
|
Инвестиции
|
Investments
|
Foyda olish maqsadida iqtisodiy va boshqa faoliyat obyektlariga yoʻnaltiriladigan moliyaviy, mod- diy va nomoddiy qiymatlar va
ularga doir huquqlar
|
Asosiy kapital
|
Основной капитал
|
Basic capital
|
Ishlab chiqarishda qatnashadigan, uzoq vaqt davomida haqiqiy shaklini oʻzgartirmaydigan, bir necha ishlab chiqarish davrida qatnashadigan va oʻz qiymatini yangidan yaratiladigan mahsulotga asta-sekin oʻtkazadigan mol-mulk
guruhi
|
Kapital investitsiyalar
|
Капитальные вложения
|
Capital investments
|
Asosiy fondlarni vujudga keltirish va takror ishlab chiqarish, shu jumladan, yangi qurilish, moder- nizatsiyalash, rekonstruksiya qilish, texnik jihatdan qayta jihozlash, shuningdek, moddiy ishlab chiqa- rishning boshqa shakllarini rivoj-
lantirishga kiritiladigan investit- siyalar
|
Biznes
|
Бизнес
|
Business
|
Foyda olish maqsadiga yoʻnalti-
rilgan iqtisodiy faoliyat
|
Innovatsion investitsiyalar
|
Инновационны е инвестиции
|
Innovative investment
|
Yangi yoki takomillashtirilgan tovarlar (ishlarni, xizmatlarni), ishlab chiqarish jarayoni, tadbir- korlik faoliyatini yuritishda yangi marketing uslubi yoki tashkiliy uslubni ishlab chiqish va oʻzlash-
tirishga kiritiladigan investitsiyalar
|
Xorijiy valyuta
|
Иностранная валюта
|
Foreign Currency
|
Boshqa mamlakatlarning valyu- talari, shuningdek, boshqa mamla- katlarning valyutadagi kelishuv
hujjatlari
|
Ijtimoiy investitsiyalar
|
Социальные инвестиции
|
Social investments
|
Inson salohiyati, koʻnikmalari va ishlab chiqarish tajribasini oshirish, shuningdek, nomoddiy ne’mat- larning boshqa shakllarini rivojlan-
tirishga kiritiladigan investitsiyalar
|
Nou-xau
|
Ноу-хау
|
Know-how
|
Ilmiy, texnik, moliyaviy, sanoat, tijorat kabi turli bilimlar majmui yoki omma tomonidan keng qoʻl- lanilmaydigan boshqaruv, xarakter,
tajriba, malakaviy faoliyat
|
Muqobil loyihalar
|
Альтернатив- ные проекты
|
Alternative projects
|
Moliyaviy, moddiy va inson resurslarining umumiy qiymati bir- biriga toʻgʻri keladigan investitsiya
loyihalari
|
Investitsiya siyosati
|
Инвестицион- ная политика
|
Investment policy
|
Davlat moliyaviy siyosatining ajralmas qismi boʻlib, ichki va tashqi investitsiya resurslarini jalb qilish, taqsimlash va ulardan samarali foydalanish chora-tadbir-
larining yigʻindisi hisoblanadi
|
Nomoddiy aktivlar
|
Нематериаль- ные активы
|
Intangible assets
|
Jismoniy koʻrinishga ega boʻlmagan, lekin “nomoddiy qiymat” bilan ta’minlaydigan va shu sababli kom- paniyaga qoʻshimcha foyda olib kela- digan aktivlar. Bularga savdo marka- lari va belgilari, ishlab chiqarish sirlari, mualliflik huquqlari, patentlar,
gudvill va shu kabilar kiradi
|
Bojxona boji
|
Таможенная
пошлина
|
Customs duty
|
Tovar davlat chegarasini kesib oʻt-
ganda solinadigan maxsus pul soligʻi
|
Valyuta
|
Валюта
|
Currency
|
Ma’lum bir davlatning qonun bilan oʻrnatilgan pul vositasi (milliy valyuta), bir yoki bir necha yetakchi mamlakatlarning valyutasi koʻrinishidagi jahon rezerv pullari, Xalqaro valyuta fondi va Yevropa valyuta tizimi a’zolari tomonidan koʻp tomonlama hisob-kitoblarda foydalaniladigan xalqaro valyuta
birliklari
|
Valyuta kursi
|
Обменный курс
|
Exchange rate
|
Milliy valyutalar oʻrtasidagi nisbat, bir mamlakat valyutasining xorijiy
pul birliklarida ifodalanishi
|
Valyuta siyosati
|
Денежно- кредитная политика
|
Monetary policy
|
Mamlakatda xorijiy valyutalarning pul-kredit aylanmasini tartibga solishga yoʻnaltirilgan tadbirlar
tizimi
|
Yevro
|
Евро
|
Euro
|
Universal Yevropa hisob-kitob-
toʻlov birligi
|
Nou-xau
|
Ноу-хау
|
Know-how
|
Ilmiy, texnik, moliyaviy, sanoat, tijorat kabi turli bilimlar majmui yoki omma tomonidan keng
qoʻllanilmaydigan boshqaruv, xarakter, tajriba, malakaviy faoliyat
|
Transmilliy
korporatsiyalar (TMK)
|
Транснацио-
нальные корпо- рации (ТНК)
|
Transnational
corporations ( TNC )
|
Xorij aktivlariga ega boʻlgan yirik
kompaniyani iqtisodiy tashkillashtirish koʻrinishi
|
Toʻgʻridan-
toʻgʻri xorijiy
|
Прямые
зарубежные
|
Direct foreign
investment
|
Bu xorijiy kapitalning uzoq mud-
datli kiritilishi boʻlib, investor
|
investitsiyalar
|
инвестиции
|
|
tashkil qilayotgan firma aksiyalari yoki aksiyador kapitaliga toʻla ega boʻlish yoxud kamida 10 foizi xoʻjalik faoliyatining ta’sirchan
nazorat qilinishini ta’minlaydi
|
Valyuta rezervlari
|
Валютные резервы
|
Currency reserves
|
Xorijiy valyuta, oltin, SDR, XVFdagi rezerv pozitsiya koʻrini- shidagi valyuta-likvid vositala-
rining jami
|
Valyuta siyosati
|
Денежно- кредитная политика
|
Monetary Policy
|
Mamlakatda xorijiy valyutalarning pul-kredit aylanmasini tartibga solishga yoʻnaltirilgan tadbirlar
tizimi
|
Valyutaning konvertatsiya- langanligi
|
Обмен валюты
|
Currency conversion
|
Milliy valyutani xorijiy valyuta- larga rezidentlar uchun ham, rezident boʻlmaganlar uchun ham toʻlov balansining joriy operatsiya- lari boʻyicha almashtirish imko-
niyati
|
Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki (ETTB)
|
Европейский банк реконструк
ции и развития (ЕБРР)
|
The european
Bank for
Reconstruction and Development (EBRD )
|
1991-yilda tashkil topgan. YeTTB Markaziy va Sharqiy Yevropa mamlakatlariga bozor iqtisodi- yotiga oʻtishga qaratilgan iqtisodiy
islohotlarni amalga oshirishda yordam berish maqsadida tuzilgan
|
Islom taraqqiyot banki (ITB)
|
Исламский банк развития (ИБР)
|
The Islamic Development Bank ( IDB )
|
1975-yilda tashkil topgan boʻlib, maqsadi a’zo-mamlakatlarning rivojlanish loyihalarini, tashqi savdoni kreditlash va savdo hamda sanoat kompaniyalari kapitallarini
investitsiyalashdan iborat
|
Osiyo taraqqiyot banki (OTB)
|
Азиатский банк развития (АБР)
|
The Asian Development Bank ( ADB )
|
1966-yilda tashkil topgan boʻlib, maqsadi qit’aning rivojlanayotgan mamlakatlariga iqtisodiy rivoj- lanishda koʻmaklashish, hududiy hamkorlikni ragʻbatlantirish, a’zo- mamlakatlarga texnik yordam koʻr- satish va ularning iqtisodiy siyosa-
tini muvofiqlashtirishdan iborat
|
Xalqaro valyuta-moliya tashkilotlari
|
Международ- ные валютно- финансовые институты
|
The international monetary and financial institutions
|
Jahon valyuta tizimini rivojlantirish va mustahkamlash, jahon moliyaviy resurslar bozorini barqarorlashtirish va kapital aylanishini ragʻbatlantirish maqsadida tashkil
etilgan tashkilotlar
|
Xalqaro valyuta fondi (XVF)
|
Международ- ный валютный фонд (МВФ)
|
The International Monetary Fund
( IMF )
|
1945-yilda tashkil etilgan boʻlib, maqsadi a’zo-mamlakatlar valyuta- moliya siyosatini muvofiqlashtirish,
toʻlov balansini tartibga solish va
|
|
|
|
valyuta kursini barqarorlashtirish
uchun qarz berish hisoblanadi
|
Toʻlov balansi
|
Баланс оплаты
|
Balance of payment
|
Mamlakat barcha rezidentlarining qolgan barcha mamlakatlar bilan ma’lum vaqt oraligʻidagi (odatda, bir yil) iqtisodiy bitimlari
natijalarining sistemalashtirilgan holda qayd etilishidir
|
Umumjahon banki
|
Всемирный банк
|
World Bank
|
Oʻzaro bir-biri bilan bogʻliq beshta institutdan tarkib topgan koʻp
tomonlama kredit tashkiloti
|
Xalqaro iqtisodiy munosabatlar
|
Международ ные
экономические отношения
|
International economic relations
|
Mamlakatlar va hududlar oʻrtasidagi, xalqaro tashkilotlar va
korporatsiyalar ishtirokidagi xoʻjalik aloqalari tizimi
|
Qarzni
restrukturi- zatsiyalash
|
Реструктури- зация долга
|
Debt restructuring
|
Kreditni toʻlash muddatlarini
foizlarni toʻlashni orqaga surish orqali cho‘zish
|
Valyuta
|
Валюта
|
Currency
|
Ma’lum bir davlatning qonun bilan oʻrnatilgan pul vositasi (milliy valyuta), bir yoki bir necha yetakchi mamlakatlarning valyutasi koʻrinishidagi jahon rezerv pullari, Xalqaro valyuta fondi va Yevropa valyuta tizimi a’zolari tomonidan koʻp tomonlama hisob-kitoblarda foydalaniladigan xalqaro valyuta
birliklari
|
Valyuta kursi
|
Обменный курс
|
Exchange rate
|
Milliy valyutalar oʻrtasidagi nisbat, bir mamlakat valyutasining xorijiy
pul birliklarida ifodalanishi
|
Diversifi- katsiya
|
Диверсифика- ция
|
Diversification
( Latin
diversus- perform different and facere )
|
(lotinchadan diversus – har xil va facere – qilmoq, bajarmoq) ishlab chiqarishning samaradorligini oshirish, mahsulot va xizmatlarni sotish bozorlarini kengaytirish maqsadida tarmoq va korxonalar faoliyat sohalarini kengaytirish, mahsulot va xizmatlar assortiment-
larini koʻpaytirish
|
Moliyaviy sektor
|
Финансовый сектор
|
The financial sector
|
Qarz olish va uni qaytarish bilan bogʻliq boʻlgan amaliyotni ijro
qiladigan vositalar va institutlar toʻplamidir
|
Xususiy investitsiyalar
|
Частные инвестиции
|
Private investment
|
Xususiy, korporativ xoʻjalik va tashkilotlar, fuqarolar mablagʻlari, shu jumladan, shaxsiy va jalb
qilingan mablagʻlar hisobidan qoʻyiladi
|
Riskli biznes
|
Рискованный бизнес
|
Risky business
|
Biznesning bir turi boʻlib, asosan, kichik firmalar yuqori texnologiya- lar, innovatsiyalardan foydalanib
ish yuritishi tushuniladi
|
Foyda
|
Прибыль
|
Profit
|
Mahsulot va xizmatlarni sotishdan tushgan daromad, ularni ishlab chiqarish va sotishdan tushgan
daromaddan yuqori boʻlishi
|
Inflyatsiya
|
Инфляция
|
Inflation
|
Pul muomalasi qonunlarining buzi- lishi natijasida milliy valyutaning
qadrsizlanishi, narxlarning oʻsishi
|
Inflyatsiya
darajasi
|
Уровень
инфляции
|
The inflation
rate
|
Ma’lum vaqt ichida (oy, yil) baho-
lar darajasining foizdagi oʻzgarishi
|
Biznes
|
Бизнес
|
Business
|
Foyda olish maqsadiga yoʻnal-
tirilgan iqtisodiy faoliyat
|
Konvertatsiya- lanuvchi
valyuta
|
Конвертируе мая валюта
|
Convertible currency
|
Boshqa valyutalarga erkin va toʻliq almashiniladigan valyuta
|
Xorijiy valyuta
|
Иностранная валюта
|
Foreign Currency
|
Boshqa mamlakatlarning valyu- talari, shuningdek, boshqa mam- lakatlarning valyutadagi kelishuv
hujjatlari
|
Investitsiya salohiyati
|
Инвестицион- ный потенциал
|
Investment potential
|
Mamlakatda asrlar davomida shakllangan bir qancha omillar yigʻindisini tavsiflaydi. Bu omillar ishlab chiqarish omillari, tabiiy resurs omillari, mehnat omillari, innovatsiya va iste’mol omillari hamda mamlakatning moliyaviy
salohiyati kabilarni qamrab oladi
|
Asosiy kapital
|
Основной капитал
|
Basic capital
|
Ishlab chiqarishda qatnashadigan, uzoq vaqt davomida haqiqiy shaklini oʻzgartirmaydigan, bir necha ishlab chiqarish davrida qatnashadigan va oʻz qiymatini yangidan yaratiladigan mahsulotga asta-sekin oʻtkazadigan mol-mulk
guruhi
|
Kapital investitsiyalar
|
Капитальные вложения
|
Capital investments
|
Asosiy fondlarni vujudga keltirish va takror ishlab chiqarishga, shu jumladan, yangi qurilish, modernizatsiyalash, rekonstruksiya qilish, texnik jihatdan qayta jihozlash, shuningdek, moddiy ishlab chiqarishning boshqa shakl- larini rivojlantirishga kiritiladigan
investitsiyalar
|
Investitsiya-
larni moliya-
|
Нецентрали-зо-
ванные источ-
|
Non-centralized
sources of
|
Korxona va aholi mablagʻlari, bank
kreditlari, toʻgʻridan-toʻgʻri kirib
|
lashtirishning markaz- lashmagan
manbalari
|
ники финан- сирования инвестиций
|
investment financing
|
keladigan xorijiy investitsiya va kreditlar
|
Sof joriy qiymat
|
Чистая приведенная
стоимость
|
Net present value
|
Joriy qiymatga keltirilgan diskontlangan pul oqimi summasi
|
Foydaning ichki me’yori
|
Внутренняя Норма доходности
|
Internal rate of return
|
Bu sof joriy qiymat nolga teng boʻlgandagi foiz stavkasi. Sof joriy qiymat diskontlangan pul oqimlari
asosida hisoblanadi
|
Rentabellik indeksi
|
Индекс рентабель ности
|
Profitability index
|
Diskontlangan pul oqimi sum- masining boshlangʻich investitsiya- larga nisbati
|
Aktivlar rentabelligi
|
Рентабель- ность активов (РОА)
|
Return on assets (ROA)
|
Daromadni oshirish uchun kom- paniya aktivlaridan foydalanish
samaradorligini aks ettiruvchi moliyaviy koʻrsatkich
|
Pul oqimi
|
Поток наличных денег
|
Cash flow
|
Korxona pul mablagʻlarining bar- cha kirim va chiqimlarini hisobga
oluvchi pul mablagʻlarining harakati rejasi
|
Investitsiya- larning qoplanish
muddati
|
Период окупаемости
|
Pay-Back period
|
Investitsiyalardan keladigan daro- mad qilingan xarajatlarni qoplay- digan davr
|
Iqtisodiy samaradorlik
|
Экономичес кая эффектив ность
|
Economic effectiveness
|
Mahsulot va xizmatlar ishlab chiqarish natijalari bilan ishlab
chiqarish va mehnat xarajatlari oʻrtasidagi nisbat
|
Diskontlash
|
Дисконтирова- ние
|
Discounting
|
Kelgusidagi turli davrdagi pul
oqimlarining joriy qiymatini aniqlash
|
Kreditor
|
Кредитор
|
Creditor
|
Qarz beradigan tashkilot qatnash-
chilaridan biri
|
Dividend
|
Дивиденд
|
Dividend
|
Aksiyaning turi va soniga qarab aksiyadan keladigan daromad shaklida aksiyadorlar oʻrtasida yillik taqsimlanadigan aksiyadorlik
jamiyati foydasining bir qismi
|
Emissiya
|
Эмиссионная
|
Emission
|
Barcha shakldagi banknotalarning
muomalaga chiqarilishi
|
Emitent
|
Эмитент
|
Issuer
|
Qimmatli qogʻozlar, valyutani muomalaga chiqaruvchi institut
yoki tashkilot
|
Moliyaviy vositalar
|
Финансовые инструменты
|
Financial instruments
|
Toʻlov, jamgʻarma va almashinuv vazifasini bajaruvchi alohida
moliyaviy tovar. Ularga naqd pul,
|
|
|
|
valyuta, qimmatli qogʻoz, hisob- kitob hujjatlari, nodir metallar, plastik kartalar, depozitlar, sugʻurta va kredit xizmatlari va shu kabilar
kiradi
|
Hosilaviy moliyaviy vositalar
|
Производные финансовые инструменты
|
Derivative financial instruments
|
Egasiga qimmatli qogʻoz, valyuta, tovar yoki nomoddiy aktivlar kelajakda belgilangan shartlarda sotish yoki sotib olish huquqi yoki majburiyatini beruvchi qimmatli qogʻozlar (opsion, svop, fyuchers
va forvard bitimlari)
|
Diler
|
Дилер
|
Dealer
|
Birja yoki savdoda oʻz xarajati va oʻz foydasiga koʻra faoliyat yuri- tadigan shaxs (kompaniya). Uning birjada oʻz joyi va ayrim qimmatli qogʻozlar boʻyicha ulushi bor. Dilerning foydasi valyuta va qim- matli qogʻozlarning kursi oʻzgarishi hisobiga ularning oldi-sotdisi
oʻrtasidagi farqdan shakllanadi
|
Obligatsiya
|
Облигация
|
Bond
|
Qarz munosabatini ifodalovchi qimmatli qogʻoz boʻlib, egasiga uning qiymatiga koʻra qat’iy belgilangan foizlar shaklida
daromad keltiradi
|
Xalqaro birja bozori
|
Валютный рынок
|
Foreign exchange market
|
Xorijiy valyuta va xorijiy valyu- tadagi toʻlov hujjatlarini sotish va sotib olishda ijtimoiy-iqtisodiy va
institutsional munosabatlar tizimi
|
Likvidlilik
|
Ликвидности
|
Lihuidity
|
1.Majburiyatlarni bajarishga mulk- ning naqd pulga aylanish imkoni- yati. 2.Moddiy qimmatliklarning
naqd pulga aylanish tezligi
|
Differen- siallashgan toʻlov
|
Дифференци- рованный платеж
|
Differentiated payment
|
Bu kreditlash davrining soʻnggiga qadar kamayadigan kredit boʻyicha oylik toʻlov boʻlib, bu asosiy qarzning toʻlanadigan doimiy ulushi va kreditning qoldiq
summasiga foizlardan tashkil topadi
|
Qayta moliyalash- tirish stavkasi
|
Ставка рефинансиро- вания
|
The refinancing rate
|
Markaziy bank tomonidan kredit tashkilotlariga berilgan kreditlar boʻyicha Markaziy bankka toʻlana- digan yillik hisoblanadigan foizlar
hajmi
|
Qarz oluvchiga
|
Финансирова- ние проекта с
|
Project financing with
full recourse to
|
Jahon amaliyotida koʻproq tarqalgan. Bu turning afzallik
tomonlari shundan iboratki, qarz
|
nisbatan toʻliq regressli loyihaviy moliyalash- tirish
|
полным правом обращения взыскания к заемщику
|
the borrower
|
oluvchi loyihani moliyalashtirish uchun pul vositalarini nisbatan tezroq olish imkoniyatiga ega boʻladi. Moliyalashtirishning boshqa turlaridan pul mablagʻlarini jalb qilishning narxi arzon boʻlishi
bilan farqlanib turadi
|
Qarz oluvchiga nisbatan cheklangan regressli loyihaviy
moliyalash- tirish
|
Проектное финансирова- ние с
ограниченным регрессом на заемщика
|
Project finance with limited recourse to the borrower
|
Loyihani amalga oshirish bilan bogʻliq boʻlgan barcha risklarni nazarda tutadi. Loyiha risklari loyiha ishtirokchilari orasida shunday taqsimlangan boʻladiki, ularga bogʻliq boʻlgan risklarni
oʻzlari qabul qilishga tayyor boʻladilar
|
Innovatsiya
|
Инновация
|
Innovation
|
Ilm-fan yutuqlari va ilgʻor tajriba- larga asoslangan holda texnika, texnologiyalar, mehnatni tashkil etish va boshqarish sohalariga yangiliklarni kiritish, shuningdek, ushbu yangiliklardan jamiyatning turli sohalari va yoʻnalishlarida
foydalanishdir
|
Innovatsion faoliyat
|
Инновацион- ная деятельность
|
Innovative activities
|
Shunday bir jarayonki, unda tugal- langan ilmiy tadqiqot va ishlanma- lar yoki boshqa ilmiy-texnik yutuq- lar bozorda sotish uchun ishlab chi- qilgan yangi yoki takomillashgan tovar, amaliyotda qoʻllaniladigan yangi yoki takomillashgan texnolo- gik jarayon, shuningdek, qoʻshim- cha ilmiy tadqiqot va tajriba-konst- ruktorlik ishlariga qaratilgan
boʻladi
|
Innovatsion investitsiyalar
|
Инновацион- ные инвестиции
|
Innovative investment
|
Bu texnika va texnologiyalarning yangi avlodini yaratish va oʻzlash- tirishga qaratilgan (yoʻnaltirilgan)
investitsiyalardir
|
Innovatsion bozor
|
Инновацион ный рынок
|
Innovative market
|
Bu umumiy bozor tizimining bir boʻgʻini hisoblanib, uning yakuniy tovari boʻlib ilmiy va ilmiy-texnik natijalar, intellektual faoliyatning mahsuloti boʻlmish mualliflik huquqi va shunga oʻxshash milliy hamda xalqaro me’yoriy hujjatlarga
mos holda rasmiylashtirilgan boshqa huquqlar hisoblanadi
|
Venchurli
moliyalash-
|
Венчурное
финансирова-
|
Venture
financing
|
Ilmiy sigʻimli loyihalarni yuqori
riskli moliyalashtirish boʻlib, bunda
|
tirish
|
ние
|
|
investorlar tomonidan kichik ilmiy- tadqiqot firmalarining nizom kapitaliga investitsiyalar kiritilishi (aksiyalar sotib olish) yoki innovatsion loyihani amalga oshirish uchun oʻrta yoki uzoq muddatga investitsion kredit berish
tushuniladi
|
Innovasiya
|
Инновация
|
Innovation
|
Ilm-fan yutuqlari va ilgʻor tajri- balarga asoslangan holda texnika, texnologiyalar, mehnatni tashkil etish va boshqarish sohalariga yangiliklarni kiritish, shuningdek, ushbu yangiliklardan jamiyatning turli sohalari va yoʻnalishlarida
foydalanishdir
|
Riskli biznes
|
Рискованное дело
|
Risky business
|
Tadbirkorlikning shunday bir turiki, koʻproq kichik firmalar tomonidan amalga oshiriladi, ilm talab etuvchi sohalarga asoslanib, innovatsiyalar
tijorati bilan shugʻullaniladi
|
Biznes farishtalari
|
Бизнес-ангелы
|
Business Angels
|
Qoida tariqasida ular, asosan, tad- birkorlik faoliyati bilan shugʻulla- nuvchi yuqori professional tajribali biznes yurituvchilardir, ba’zilari muvaffaqiyatga erishgan ishlab chi- qaruvchilar, ba’zilari esa tajribali buxgalterlar, konsultantlar, advo- katlar, shuningdek, yirik kompani- yalarda yuqori lavozimlarga ega
boʻlgan professional xodimlardir
|
Nomoddiy aktivlar
|
Нематериаль- ные активы
|
Intangible assets
|
Bu moddiy koʻrinishga ega boʻl- magan, lekin “nomoddiy qiymat”ga ega boʻlgan va shu sababli firmaga qoʻshimcha daromad keltiruvchi aktivlardir. Ularga tovar markalari va belgilari, ishlab chiqarish sirlari, nashr etish huquqlari, patentlar va firmaning yaxshi reputatsiyasi
(nomi, imiji) kabilar kiradi
|
Litsenziya
|
Лицензия
|
License
|
1) korxona, tashkilotlar va jismoniy shaxslarga patent bilan himoyalan- gan ixtirolar, texnologiyalar, texnik va tijorat ma’lumotlaridan foyda- lanishni taqdim etish; 2) davlat organlari tomonidan turli faoliyat- larni aniq bir cheklov doirasida
amalga oshirishga beriladigan ruxsat boʻlib, shunday faoliyatlar
|
|
|
|
nazarda tutiladiki, ular nazorat ostida boʻlishi yoki ruxsat berilgan-
ligiga toʻlovlar toʻlanishi lozim
|
Patent
|
Патент
|
Patent
|
ixtirochiga beriladigan mualliflik huquqini hamda ixtiro uning oʻziga tegishliligini tasdiqlovchi hujjat, guvohnoma;
qandaydir ish (kasb) yoki amaliy faoliyat bilan belgilangan sharoitlarda va belgilangan toʻlov- larni (patent uchun toʻlovlarni) toʻlaganda shugʻullanishga ruxsat
beruvchi hujjat
|
Nou-xau
|
Ноу-хау
|
Know-how
|
Korxona faoliyatida yoki professional faoliyatda qoʻllaniladigan, lekin barchaga ma’lum va mashhur boʻlmagan turli ilmiy, texnik, moliyaviy, boshqaruv, tijorat, ishlab
chiqarishga oid bilimlar yoki tajribalar yigʻindisi
|
Tovar belgisi, savdo markasi
|
Товарный знак, фирменное наименование
|
Trademark, trade name
|
Maxsus davlat muassasasidan roʻyxatdan oʻtgan ifoda, belgi boʻlib, tovar yoki qadoqlangan idishida mazkur tovarlar va ularni ishlab chiqaruvchilarning boshqalardan ajralib turishi uchun
xizmat qiladi
|
Risk
|
Риск
|
Risk
|
Bu turli tabiiy ofatlar va insoniyat jamiyati faoliyatlari natijasida kelib chiqadigan yoʻqotishlar xavfi
ehtimolidir
|
Investitsion risklar
|
Инвестицион- ные риски
|
Investment risk
|
Koʻzda tutilmagan koʻngilsiz ho- disalarning yuzaga kelishi natija- sida rejalashtirilgan foydani ololmaslik yoki umuman, foyda va boshlangʻich investitsiyalardan
ajralish ehtimolidir
|
Sof risklar
|
Чистые риски
|
Pure risks
|
Salbiy natija boʻlishi yoki hech qanday natija boʻlmasligini angla- tadi, quyidagi risk turlarini oʻz ichiga oladi: fors-major, ekologik, siyosiy, transport va qisman tijorat
risklari (mulkiy, ishlab chiqarish, savdo)
|
Spekulyativ risklar
|
Спекулятив- ные риски
|
Speculative risks
|
Oqibatida ham ijobiy, ham salbiy natijaga erishish mumkin. Bunday risklarga tijorat risklarining bir
qismi boʻlgan moliyaviy risklar
|
|
|
|
kiradi
|
Fors-major risklari
|
Форс- мажорные риски
|
By force
majeure risks
|
Tabiiy ofatlarning yuzaga kelishi natijasida paydo boʻladi: zilzilalar, suv toshqini, sunami, yongʻinlar,
epidemiyalar va h.k.
|
Ekologik
risklar
|
Экологичес
кие риски
|
Environmental
risks
|
Atrof-muhitning ifloslanishi bilan
bogʻliq risklar
|
Siyosiy risklar
|
Политические риски
|
Political risks
|
Mamlakatning siyosiy holati va hukumatning siyosiy faoliyati bilan bogʻliq. Siyosiy risklar ishlab chiqa- rish va savdo shart-sharoitlarining buzilishi aynan xoʻjalik yurituvchi
subyektlarga bogʻliq boʻlmagan
|
Transport risklari
|
Транспортные риски
|
Transportation risks
|
Yuklarni turli transport orqali: avtomobil, dengiz, daryo, havo, temir yoʻllari va h.k. larda tashish- da yuzaga keladigan xatarlar bilan
bogʻliq
|
Tadbirkorlik risklari
|
Бизнес-риски
|
Business risks
|
Korxona moliyaviy xoʻjalik faoli- yatida yoʻqotishlarning paydo boʻ- lish ehtimoli boʻlib, tuzilgan tijorat bitimining natijalari noaniqligini
bildiradi
|
Moliyaviy
risklar
|
Финансовые
риски
|
Financial risks
|
Moliyaviy resurslarni yoʻqotish
ehtimoli bilan bogʻliq risklar
|
Kredit riski
|
Кредитный риск
|
Credit risk
|
Qarz oluvchi tomonidan kreditorga
asosiy qarz va u boʻyicha foizlarni qaytarib bermaslik riski
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
