Oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot

5-jadval

Nogrowth Co. i Normalproffit Co. taqqoslash

yil	Yil boshiga	Sof foyda	Kutilayotgan devidendlar	Kutilayotgan devidendni daromadliligi	Kutilayotgan aksiya bahosini oʻsishi
1 2	100,00 doll. 100,00 doll.	15,00 doll. 15,00 doll.	15,00 doll. 15,00 doll.	15% 15%	0% 0%
3	100,00 doll.	15,00	15,00 doll.	15%	0%

yil	Yil boshiga	Kutilayotgan sof foyda	Kutilayotgan devidendlar	Kutilayotgan devidendni daromadliligi	Kutilayotgan aksiya bahosini oʻsishi
1 2 3	100,00 doll. 109,00 doll. 118,00 doll.	15,00 doll. 16,35 doll. 17,82 doll.	6,00 doll. 6,54 doll. 7,13 doll.	6% 6% 6%	9% 9% 9%

Normalprofit Co va Nogrowth Co aksiyasi bir xil bahoga ega boʻlib, bu har bir aksiya uchun kutilayotgan sof foydani keltirilgan qiymatiga teng.


R₀ = e₁/k = 15 doll./0,15 = 100 doll.
Bu temada biz aytishimiz mumkin: sof foydani kutilayotgan ortishi oʻz-oʻzidan boʻlsa, aksiyani kursi va devidendi bevosita aksiyalarni joriy baholarini oʻsishiga olib bormaydi.
Aksiya baholarini oʻsishiga ta’sir etuvchi asosiy omil, sof foy- dadan reinvestitsiya qilish boʻyicha firmani shunday investitsion imkoniyatlarini mavjudligiga aytiladi, bu qaysiki kompaniyani yangi investitsion loyihalarni daromadlilik stavkasi daromadlilikni bozor darajasi tarkibidan yuqori boʻladi.
Kompaniyani kelgusi investitsiyasi uning daromadlilik stavkasi bilan xarakterlanib, k ga teng boʻladi, aksiyani baholash uchun R₀ = e₁/k formuladan foydalaniladi.
Aksiyani P/E: yordamida baholash:ikkinchi yondashuv
Aksiyani baholash uchun P/E koeffitsiyentdan foydalanishga asoslangan usulni ochib beramiz.
Taqqoslanish xarakteriga ega korxonalarning faoliyati boʻyicha aksiyani qiymatini baholash usulidan keng foydalanib, EPS ni rejada- gi summasini olib va buni P/E koeffitsiyentga koʻpaytiriladi.
Avvalgi boʻlimda koʻrsatilgandek, hozir biz bu usulni kengroq devidendlarni diskontlash usuli orqali foydalanamiz. Biz ishondikki,
firma aksiya bahosini hisob-kitob qilish uchun quyidagi formuladan foydalanamiz:
R₀ = e₁/k + NPV kelgusi investitsiyalar
Shuning uchun kompaniya P/E barqaror yuqori koeffitsiyentli hisoblanadi, yoki oʻz devidendlarini taqqoslanadigan eng past stav- kada kapitalizatsiya qiladi, yoki qoʻshimcha kelgusi investitsiyalarni yuqori taqqoslanadigan keltirilgan qiymatiga ega yoki bunday investitsion imkoniyatlardan foydalanib, bu bozor hisob stavkasidan oshiruvchi daromadlilik stavkasiga yetkazishga olib boradi.
Mavjud taqqoslanadigan yuqori P/E koeffitsiyentga ega kompaniya aksiyalari aksiyasi tez oʻsuvchi kompaniya deb atalib, ularni investitsion siyosati kelgusi investitsiyalar boʻyicha daromadlilik stavkasi bozor hisob stavkadan ortishi bilan bogʻliq boʻladi.
Fond bozorida ayrim mutaxassislar tasdiqlaydiki, aksiyasi tez oʻsuvchi kompaniya ning P/E koeffitsiyentni yuqoriligiga sabab, ularni ePS koeffitsiyenti oʻsishi kutilgan.
Buni tasdig‘i, keyingi bo‘limda koʻringanidek boʻladi, Normalprofit Co kompaniyani aksiya bahosini yiliga 9 % darajada oʻsishi kutilgan, va buni barcha aksiyalari mazkur P/E koeffitsiyentga asoslangan holda baholanadi.
Oʻz-oʻzidan oʻsib ketish R/E koeffitsiyentni oshishga olib boruvchi asosiy omil hisoblanmaydi. Asosiy sabab, bu qoʻshimcha investitsiyalarni daromadlilik stavkasi kelgusida k bozor hisob stavkasi darajasidan ortishiga sabab boʻladi.
Misol uchun, biz apteka sanoatining gipotetik kompaniyasini yangi dori ishlab chiqarish maqsadida biotexnologiyadan foydalanish- ga xos bo‘lgan Digital Biomed Corporation kompaniyani oddiy aksiyasini baholashga harakat qilamiz.
Apteka sanoatini P/E oʻrtacha koeffitsiyenti 15 ga teng.
Digital Biomed Co ni aksiyasi uchun kutilayotgan sof foyda hisob-kitob boʻyicha 2 doll.ga teng boʻladi.
Oʻrtacha tarmoqli P/E koeffitsiyentni qo‘llash orqali Digital Biomed Co aksiyasini umumbahosi aniqlanib, bu 30 doll. tashkil etadi.
Biroq misol uchun, Digital Biomed Co kompaniya aksiyasini haqiqiy bahoda sotsa, unda aksiya uchun baho 100 doll. ga teng boʻladi.
Farq boʻlgan 70 doll(100-70) Digital Biomed Co kompaniyani kelgusidagi investitsion imkoniyatlari haqida gapirish mumkin, investorlar nuqtai nazaridan olganda bu boshqa oʻrtacha apteka sanoatiga nisbatan koʻproq jozibador hisoblanadi.
P/E koeffitsiyentni oʻzgarish tendensiyasi amaliyotda vaqtlar boʻyicha kuzatiladi. Fond bozorlariga yangi ma’lumotlarni kirib kelishi me’yorida investorlarni kutishi va rajalari oʻzgaradi. Sof foyda yoki bozor hisob stavkasini kutayotgan oʻsish tempini ozroq oʻzgarishi P/E koeffitsiyentni ko‘proq oʻzgarishiga olib boradi.

3.