21.3. Xalqaro savdo-sotiq
Mehnat taqsimoti chuqurlashgan sari ishlab chiqarishning ixtisoslashuv doirasi kengayib boradi. Agar ilgari ixtisoslashuv cheklangan tovar va xizmatlarning afzalligini ta’minlasa, so‘ngra bu bir guruh tovarlar yuzasidan va nihoyat butlovchi qismlarni tayyorlashdagi ustunlikni beradi. Mehnat taqsimoti tor doirada yuz berganda afzallik cheklanadi, shunga ko‘ra mamlakatlararo tovar ayirboshlash ham ma’lum tovarlar bilan cheklanadi. Mehnat taq-
364
simoti chuqurlashgach ustunlik tobora ko'proq tovarlarga xos bo‘lib ular ayirboshlanadi, xalqaro savdo kengayadi. Hozirgi davrda mehnat taqsimoti doirasi g‘oyat keng bo‘lib, u faqat tovarlarni ishlab chiqarishning ixtisoslashuvi bilan cheklanmaydi, balki mayda-chuy-da butlovchi qismlarni ishlab chiqarishga ham oid bo'ladi. Hozir texnikaviy murakkab mahsulotlar ko‘plab chiqariladiki, ularni yaratish uchun zarur butlovchi qismlarni bir necha mamlakatlarda joylashgan yuzlab, hatto minglab korxonalar yetkazib be rad i. Masa-lan, hozir zamonaviy samolyot-layner bitta korxonada yighlib tay-yor mahsulotga aylansada, buning uchun zarur butlovchi qismlarni yuzlab, hatto minglab korxonalar yetkazib beradi. Demak, tayyor mahsulotni yaratishda minglab korxonalar ishtirok etadiki, ulardan har biri mehnat taqsimotida ishtirok etib, ixtisoslashgan ishlarni bajaradi.
Mehnat taqsimotining chuqurlashuviga qarab tayyor mahsu-lotdan tashqari butlovchi qismlar va turli xizmatlarning xalqaro savdo-sotig‘i yiiz beradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
