Bandlik darajasi ishlashga qobiliyati va ishtiyoqi bolganlarning qanchasi amalda ishlab turishlarini bildiradi.
Bandlik darajasi mehnat resursi — mehnat qobiliyati bor ki-shilarga nisbatan hisoblanadi. Bunda mehnat qobiliyati borlarning hammasi ishlashni xohlaydi, deb taxmin qilinadi. Bandlik darajasi (B(j) ishlovchilarning (N) mehnat resursiaridagi (M^) hissasi bo‘lib,
foizda ifodalanadi. Bunda /V * 100 bo‘ladi. Agar mehnat re-
surslari 120 birlik, ishlovchilar esa 108 birlik bo‘lsa, bandlik 90 % bo‘ladi. Bandlik darajasi ish kuchining qanday qismini bozor talab qilganligini bildiradi. Bandlikning tabiiy darajasi bo‘lib, bu mehnatning qanday qismini ish bilan ta’minlanishini bildiradi. Bu mamlakatning iqtisodiy salohiyatiga va iqtisodiyotning ahvoliga bog‘liq boiadi. Iqtisodiyoti baquvvat mamlakatlar u yuksalib bo ra yotgan kezlarda bandlik yuqori boMadi, ya’ni taklif etilgan ish kuchining katta qismi talab qilinadi. Iqtisodi rivojlangan mamla katlar uchun mehnatga layoqatli aholining 94 %ining band boOishi bandlikning tabiiy chegarasi, deb qabul qilingan. Iqtisodi zaif mamlakatlarda bandlik darajasi past boiadi, chunki ish o‘rinlari kam boiadi, ularni ko‘paytirish uchun pul yetishmaydi. Bandlik 0 ‘zbekiston uchun ham oikir ijtimoiy muammoga aylangan, chunki mehnat resursiari tez o‘sganidan, mehnat taklifi tez ortib boradi. Ish joylari yetishmaganidan mehnatga talab uning taklifidan orqada qoladi. Bu muammo 0 ‘zbekistonda arzon ish o‘rinlarini o‘rta va kichik korxonalarda, fermer va dehqon xo‘jaliklarida yaratish, o‘zini-o‘zi yakka tartibda ish bilan ta’minlashni rag‘bat-lantirish orqali hal qilinadi.
i ’'..'ч l:4iM/iik va v.jakH:n'i
Mehnat bozoridagi talab va taklif muvozanatlashganda toia bandlik yuzaga keladi va bu bandlikning tabiiy chegarada boiishini bildiradi. Biroq bu muvozanat abadiy emas, u bir buzilsa, so‘ng qaytadan tiklanib ham turadi. Shu sababli, bandlik va ishsizlikning mavjudligi bozor iqtisodiyotini tavsiflovchi tabiiy bir holdir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
